Ronde Tafel ESG & Impactbeleggen deel 3: Uitdagingen bij de selectie van impactfondsen

30 oktober 2023

Als impactbeleggen als strategie voor de hele portfolio wordt gehanteerd, zijn er dan wel genoeg impactbeleggingen om in deel te nemen? In het derde deel spraken de experts over de grootste uitdagingen op het gebied van impactbeleggen en de selectie van impactfondsen.

Door Ronald Bruins

Lees hier deel 1 en hier deel 2 van de Ronde Tafel over ESG en Impactbeleggen.

Gat tussen vraag en aanbod

Roelofs constateert dat er een gat zit tussen de vraag en het aanbod in impactbeleggingen. ‘De Netherlands Advisory Board on Impact Investing en KPMG hebben een onderzoek gedaan naar de appetite van pensioenfondsen voor impactbeleggen. Ze becijferden dat maar liefst 6% tot 8% van de beleggingen de komende jaren naar het thema impact verplaatst. Dat zijn honderd tot honderdtwintig miljard euro’s die ergens zinvol terecht moeten komen. Aan de aanbodkant zijn er om de week wel een aantal impactfondsen die worden opgericht. Vaak zijn ze niet open, maar closed ended. Daarbij sluiten ze vaak bij vijftig tot honderd miljoen euro. Hoe gaan we dat gat tussen de wil om te investeren in impact en het aanbod dichten?’

Van Nieuwenhuijzen reageert: ‘Als ik kijk naar onze eigen investeringen, dan alloceren we voor 2024 4,5 miljard euro aan impactbeleggingen. Nu al hebben we er 2 miljard euro in geïnvesteerd. Dat geeft wel aan dat er op dit vlak ontzettend veel gebeurt. Ik zit in de beursgenoteerde aandelen. Dat is mijn professie. Daar is het moeilijk om de juiste aandelen in de portefeuille te krijgen. Dit komt door de beperkte aanwezigheid van consistente en betrouwbare impactdata. Ik zie daar wel een ontwikkeling. Als gevolg van de SFDR en de CSRD krijgen we meer en gestandaardiseerde data om een gefundeerde beslissing te nemen. Dan weten we ook welke ondernemingen in lijn opereren met artikel 9 van de SFDR. Rondom die rapportages zit nog veel onduidelijkheid. Ook omdat deze rapportage in ontwikkeling is. Als die onduidelijkheid wordt weggenomen, dan zal er nog meer appetite komen voor impactbeleggen.

Ik denk dat veel investeerders nu nog afwachten om te zien wat er gaande is. Dat vind ik ook verstandig, want je wilt niet in een hypesituatie stappen. Denk aan wat er in het verleden bij de waterfondsen en nieuwe energiefondsen is gebeurd. De fondsen van toen zijn in meer of mindere mate vergelijkbaar met wat er nu aan impactfondsen voorbijkomt. Als we allemaal impactfondsen gaan pushen, is dat niet verstandig. Take it easy. We moeten eerst zorgen dat we een kwaliteitsstrategie hierop loslaten en weten waarin we eigenlijk investeren.’

Gebrek aan impactproducten

Elshout is het met hem eens. ‘Wat ik vaak hoor van investeerders, is dat er een gebrek is aan impactproducten. Zeker in vastgoed is dat het geval. Daar komt bij dat impactfondsen en hun managers nog geen lang trackrecord hebben waarop je ze kunt beoordelen. Ook de schaalbaarheid is een barrière. Het zijn vaak closed-end fondsen, terwijl je verwacht dat er ook potentieel is voor open-end fondsen.’

Er bestaat niet zoiets als duurzame mijnbouw of olie- en gaswinning.

Janssen: ‘De geloofwaardigheid is inderdaad een issue. Bij alle impactfondsen die opkomen, mag je jezelf de vraag stellen of zij intrinsiek gemotiveerd zijn om kapitaal aan te trekken voor de allocatie naar beleggingen voor de transitie naar een duurzame samenleving en economie. Of zien zij gewoon een kans in de markt omdat er veel vraag is? Je wilt uiteraard uitsluitend samenwerken met een partij die aantoonbare expertise, ervaring en resultaten heeft en waar positieve impact maken de focus is. Deze afweging maakt de selectie van een impactfonds complex.’

Sahni: ‘Deze vragen worden nog interessanter vanwege de Europese beleggingsrichtlijn MiFID. Vanwege die richtlijn moet je de duurzame beleggingsvoorkeuren van cliënten ophalen. Daarbij spelen adviseurs van cliënten ook een rol. Stel, cliënten komen tot een weging van 50% in duurzame beleggingen. Adviseurs duwen dan al snel terug met vragen. Zou je dat nu wel doen? Limiteer je daarmee niet je beleggingsuniversum en verhoog je tegelijkertijd je risico’s? Dat maakt de situatie er niet eenvoudiger op.’

Impact per euro

Welke thema’s binnen impactbeleggen zijn van belang? Die vraag legt Roelofs op tafel. Gast verdiept het onderwerp. ‘Dan is eigenlijk de vraag waar de wereld behoefte aan heeft en waar je het meeste impact kunt maken. Als je het zo bekijkt, zou ik zeggen duurzame beleggingen in opkomende markten. Daar pak je de thema’s sociale ongelijkheid en duurzaamheid in één en doe je ook nog aan de preventie van massamigratie. Met zo’n investering creëer je meer impact per euro.’

Harkema: ‘De meest vervuilende industrieën bevinden zich in ontwikkelde markten. Sociale investeringen zouden dan weer rond de evenaar moeten plaatsvinden.’

Janssen: ‘Er bestaat niet zoiets als duurzame mijnbouw of olie- en gaswinning. Dus los van beleggen in nieuwe, schone energie en de bijbehorende infrastructuur ligt er een grote uitdaging voor ons om businessmodellen zowel in milieu- als in sociaal opzicht duurzaam en circulair te maken.’

EU-regelgeving op het specifieke punt van biodiversiteit zal op den duur de ontwikkelingen versnellen.

Van Nieuwenhuijzen komt met het voorbeeld van een agrarisch bedrijf in zijn portfolio. ‘Een viskwekerij in Nederland die er met zijn productie voor zorgt dat er geen vissen in het wild hoeven te worden gevangen, ondersteunen wij zodanig, dat ze hun productielevels kunnen opschroeven. Ik zie dat als disruptief in hoe vis wordt aangeboden. Het is mooi dat we daarmee veel impact maken en zo’n bedrijf naar een volgend niveau tillen. Dat is echte impact. Vaak vind je dit soort vindingen bij kleinere organisaties, die je kunt helpen om innovaties verder te brengen. Bij grotere ondernemingen duurt het veel langer.’

Data lang niet altijd voor handen

Cleary ziet impactbeleggen als een strategie. ‘Compleet met productontwikkeling, managers die nadenken over de te nemen volgende stap en academische partners die kijken naar de legitimiteit van de impactbeleggingen en de uitspraken die we erover doen. Als voorbeeld noem ik een bank in Brazilië die veel doet aan financiële inclusie. Maar voordat we daar uitspraken over kunnen doen, moeten we weten hoe de bankensector in Brazilië eruitziet en welke rol deze bank speelt. Daar moeten we dus gedegen onderzoek naar doen om de situatie te doorgronden.’

Röring: ‘De data om de juiste beleggingsbeslissing te nemen is lang niet altijd voorhanden. In essentie investeren wij niet in ondernemingen waar geen data over aanwezig zijn. Daardoor beleggen we niet in private markten. Die zijn gewoonweg geen onderdeel van ons beleggingsuniversum. Naast de financiële data willen we ook data over duurzaamheid in handen hebben. Niet alleen terugkijkend, maar ook met een vooruitziende blik. Hoe presteert deze onderneming volgens haar key performance-indicatoren op het gebied van duurzaamheid? We kijken dan bijvoorbeeld naar klimaatdoelen die bedrijven gezet hebben of een soort ‘groene’ capex en een ‘groene’ omzet. Dat geeft ons ook een beeld van de toekomstige risico’s en kansen.’

Biodiversiteit beter snappen

Is biodiversiteit een investeringsthema? Cleary: ‘We zijn op dit moment bezig om dit thema verder in te duiken. Om het beter te snappen. We bezien biodiversiteit daarbij niet als een aparte silo, maar als iets dat geïntegreerd in onze holdings moet komen. Onder het kopje klimaatgerelateerde onderwerpen. Het is daarbij ook nog de vraag hoe klimaat en biodiversiteit onderling verbonden zijn.’

We moeten ondernemingen helpen hun impact zichtbaar te maken.

Röring: ‘EU-regelgeving op het specifieke punt van biodiversiteit zal op den duur de ontwikkelingen versnellen.’ Dat verwacht Harkema ook. ‘Er zijn al wel enkele fondsen die zich specifiek hierop richten, maar deze zijn niet heel erg groot. Ik denk dat je, als je een portfolio samenstelt, biodiversiteit vanaf het begin mee moet nemen in je overwegingen. Daar begint het denken over dit onderwerp.’

Gast ziet vanuit zijn werkveld de vraag naar data, ook over dit onderwerp, toenemen. ‘Dat betekent dat er ook meer werk gaat zitten in het achterhalen en bewaken van de kwaliteit van data. Denk aan data voor de impactstrategie, voor risicomanagement en voor het voldoen aan internationale standaarden. De vraag naar data explodeert, ook omdat er steeds meer bronnen zijn. Als we een goede dataset hebben voor tweeduizend ondernemingen, is de vraag al snel of dat er tienduizend kunnen worden. En vervolgens twintigduizend. Enzovoorts. Het liefst consistente data, met een vooruitkijkende blik. Dat alles leidt ook tot een verhoging van de kosten van dataleveranciers.’

Zonde van de tijd?

Roelofs vraagt naar de key performanceindicatoren. Prikkelend: ‘Is het dan van belang of je bijdraagt aan SFDR-artikel 8 of 9, of is rapportage zonde van de tijd?’

Janssen: ‘Met de transparantie-eisen volgend uit de SFDR is een belangrijke stap gezet om greenwashing tegen te gaan. Dat is een belangrijk doel. Compliance kost alleen wel veel tijd en resources en we moeten in de industrie voorkomen dat we meer tijd en geld investeren in rapporteren dan in duurzaam beleggen. Want het gaat uiteindelijk om het laatste. De wetgeving op het gebied van duurzaamheid uit de EU is zeker internationaal bezien evolutionair te noemen. Kortom, we zitten als investeerders op een duurzaam pad in de juiste richting.’

Daarbij is het volgens de tafelgenoten de vraag of investeerders een bruin-naar-groen-strategie moeten volgen, of zich juist moeten focussen op nieuwe spelers die de criteria al matchen. Dat is de keuze die voorligt. Data over financiële en niet-financiële indicatoren moet dan helpen om de juiste beleggingskeuzes te kunnen maken. ‘We moeten ondernemingen helpen hun impact zichtbaar te maken’, zegt Van Nieuwenhuijzen. Röring: ‘Daarbij zou data op dit vlak consistent, vergelijkbaar en betrouwbaar moeten zijn.’ Van Nieuwenhuijzen vult aan: ‘Van waterverbruik en afval tot aan CO₂ en het verbruik van grondstoffen en biodiversiteit.’

Gast vat het samen: ‘Het is learning by doing. Het is ook een reis die we met zijn allen aangaan, waarbij ik hoop dat we de financiële middelen steeds beter de juiste kant op kunnen laten vloeien.’