Dick Kamp: Waarom gaan we ook alweer over naar de Wtp?
Door Dick Kamp, Director Pension, Investment & Risk bij Milliman Pensioen
In de discussies rondom de overgang naar de Wtp mis ik vaak aandacht voor het toekomstperspectief dat ons te wachten staat. Onze maatschappij behoeft doorlopend onderhoud, of het nu om wegen, onderwijs of instituties gaat. Wij veranderen en onze omgeving verandert mee. Daarop moeten wij anticiperen en ons blijven aanpassen.
Ons pensioenstelsel is na een lange periode van bijna 75 jaar ook aan onderhoud toe. De financiële markten zijn veranderd, de samenstelling van onze bevolking is veranderd, en na de crisis van 2008 hebben wij als sector geconcludeerd dat het zo niet langer kon. Ondersteund door wetenschappers en economen hebben we als sector het pensioenstelsel ontwikkeld tot wat nu de Wtp heet.
En ook nu geldt: de eisen die mensen aan pensioen stellen, veranderen. Welke richting deze veranderingen in de toekomst zullen nemen, is nu nog onbekend. Daar moet het pensioenstelsel op worden aangepast.
Het ‘collectieve individuele stelsel’ waar we nu naartoe gaan, is een cruciale eerste stap. Nog steeds collectief, om kostenvoordelen en belangrijke solidariteitselementen te behouden. En individueel, om deelnemer-empowerment mogelijk te maken.
Waarom deelnemer-empowerment? Onze maatschappij is (gelukkig) zeer gedifferentieerd, goed opgeleid, en veelal ingericht om zelf keuzes te maken. Een collectief keurslijf past daar niet bij. Daarbij is het pensioenbedrag dat mensen opbouwen, naast de eigen woning, meestal de grootste waarde die zij gaan bezitten en waar zij straks jaarlijks inzicht in krijgen. De periode tussen het opbouwen en het opnemen kan wel bijna 50 jaar zijn. In die tussentijd kan er veel gebeuren. Op dit moment kan de pensioenopbouwer er niets mee. Zelf keuzes met betrekking tot beleggingen zijn nagenoeg niet mogelijk.
Hebben mensen daar dan behoefte aan? Mensen zijn toch niet met pensioen bezig? Er is toch onvoldoende inzicht? En het is toch te complex? Dit is waarschijnlijk allemaal waar. Maar dat geldt dan vooral voor de huidige generatie. En pensioen past nu ook niet goed in de financiële planning in de periode vóór pensioneren. En de mogelijkheden, respectievelijk incentives om dat anders te regelen (fiscaal, wettelijk), zijn er nu ook niet of nauwelijks. Mensen komen terecht pas in beweging als er wat te kiezen valt, of als er incentives zijn van overheidswege. Als ze dus ‘empowered’ zijn. Ik ben ervan overtuigd dat de latente vraag er is, maar dat die actueel gemaakt moet worden door mogelijkheden, informatieverstrekking, meer en betere incentives et cetera.
Waar moeten we dan aan denken? Bij innovatie dienen we enerzijds aandacht te hebben voor het betrekken van de deelnemers door middel van educatie en training, met transparante communicatie middels gebruikersvriendelijke technologie, waaronder gepersonaliseerd financieel advies. Anderzijds worden regelingen ontwikkeld, met vroegtijdige betrokkenheid van deelnemers via workshops, enquêtes en dergelijke, die flexibiliteit bieden, zodat deelnemers hun pensioenplanning kunnen aanpassen aan veranderende levensomstandigheden, zoals veranderingen in hun carrière of persoonlijke levenssituaties. Denk bijvoorbeeld aan het kunnen lenen uit de eigen persoonlijke pensioenpot om bijvoorbeeld een woning te kunnen kopen of een omscholingsjaar mogelijk te maken. Actieve participatie van deelnemers in productontwikkeling, maar ook gebruikmaken van systemen om continue feedback van deelnemers op te halen is daarom belangrijk. Zo komen we van ‘deelnemer-empowerment’ naar ‘deelnemer-inclusieve pensioenregelingen’.
Kortom, er is nog veel te innoveren en te ontwikkelen. Kenmerk hiervan is het hebben van een individuele pot en meer en actueel inzicht hierin met handelingsperspectief. Waar we ons nu echt zorgen over moeten maken, naast uiteraard de eenmalige eerlijke toerekening van het collectieve vermogen naar individuele pensioenkapitalen, is dat we nu al een governance-, kennis- en IT-infrastructuur neerzetten die innovatiebevorderend is en zorgt voor handelingsperspectief voor de deelnemers.
We moeten de huidige discussies uiteraard goed voeren. Niet met het beeld dat vroeger alles beter was. Dat was zeker niet zo. Wij als sector hebben deze stap zelf in gang gezet en moeten deze ook afmaken. Maar dan met het oog op verdere innovatie. De basisvoorwaarde, individuele pensioenkapitalen met actueel inzicht, is er. Nu op naar de doorontwikkeling en het creëren van incentives vanuit de overheid. Gedreven en gefaciliteerd door een governance en technologische infrastructuur waar nu volop aan gewerkt moet worden. Noodzakelijk is daarbij om tijdig handelingsperspectief te bieden aan de deelnemers.
Beste bestuurder, hoe gaat u innovatie stimuleren? Pakt u de handschoen op?
Dit is de negenendertigste column in een serie over risicomanagement. De serie heeft tot doel de lezer te prikkelen om risicomanagement te beschouwen als een integraal onderdeel van het runnen van een pensioenfonds.
