Cor Zeeman: Doen wat goed is voor de deelnemers

1 mei 2025

Hij ziet te veel en te stringente pensioenregelgeving die wat hem betreft de bewegingsvrijheid van besturen onnodig inperkt en voor een deel niet meer dan schijnzekerheid biedt. Financial Investigator sprak met Cor Zeeman, onafhankelijk bestuursvoorzitter bij Pensioenfonds DHL Nederland en Adviseur/Projectmanager Wtp-Transitie bij Pensioenfonds HaskoningDHV. Hij voert dit gesprek op persoonlijke titel.

Door Lies van Rijssen

‘Na de middelbare school ging ik Bouwkunde studeren, maar om uiteenlopende redenen heb ik die studie niet voltooid. Na een periode bij Philips te hebben gewerkt, kwam ik terecht bij Lucent Technologies in Hilversum. Lucent was een Amerikaans telecombedrijf dat was afgesplitst van AT&T, destijds het grootste bedrijf ter wereld. Vanwege zijn onwerkbare omvang was het in drieën opgeknipt. Ik ging eerst aan het werk op de financiële administratie van Lucent, in de logistiek, daarna als IT-er voor software programmatuur en nog wat later als Programmamanager Automatisering in de Lucentfabrieken, waar ze printplaten maakten. Lucent kocht overal fabrieken op. Ook in Duitsland, waar ik vier jaar voor ze heb gewerkt. Mijn opdracht was ervoor te zorgen dat in de Duitse fabrieken de productiestructuur en software precies hetzelfde waren als in de Nederlandse. Ik heb daar een waanzinnig leuke tijd gehad.

De bomen groeiden in die tijd nog tot in de hemel. Lucent stuurde me zelfs een keer voor één dag naar New Jersey in de VS om er les te geven. De business bleef booming tot in 2000 de internetbubbel barstte. Toen moest de productie omlaag en volgden er vele ontslagen. Ook een van de werknemers-bestuursleden van het pensioenfonds raakte zijn baan kwijt. De ondernemingsraad heeft mij toen gevraagd of ik, vanwege mijn financiële kennis, namens de werknemers wilde toetreden tot het bestuur van het pensioenfonds. Dat was in 2001. Ik zei daar ja op, zonder precies te weten waar ik ja tegen zei. Maar de pensioenmaterie bleek me wonderwel te liggen. Drie jaar later, in 2004, werd ik directeur van het pensioenfonds. Ik ben toen direct de studie Pensioenrecht bij Lutjens gaan volgen. Daar heb ik veel plezier van gehad toen ik later verschillende rechtszaken voor het pensioenfonds heb moeten voeren. Stressvol? Nee hoor. Die rechtszaken hebben mij meer plezier dan stress opgeleverd. Ik houd ervan om op de toppen van mijn kunnen goede dingen voor elkaar te krijgen voor de deelnemers. Hun belang bij een goed pensioen is erg groot.

Ik heb de pensioensector door de jaren heen in hoge mate zien veranderen. Vooral onder invloed van het toegenomen toezicht en de bemoeienis van de politiek. De regelgeving voor pensioenfondsen is enorm toegenomen. Sommige aanscherpingen vind ik zeker terecht. Maar ik zie ook te veel en te stringente regels, waarbij controle op controle is gestapeld. Dat heeft de bewegingsvrijheid van besturen onnodig ingeperkt. De zekerheid die met de uitbreiding van de regelgeving wordt beoogd, is voor een deel niet meer dan schijnzekerheid.

Een andere grote verandering in de financiële sector is dat waar voorheen een grote groep ondernemingen de bewegingen van de aandelenkoersen bepaalde, die koersbewegingen tegenwoordig worden gedomineerd door slechts enkele, zeer grote, Amerikaanse bedrijven. De invloed van de Magnificent Seven op de economische ontwikkelingen is onevenredig groot, met ongezonde situaties tot gevolg. Als een pensioenfonds nu in de beleggingsportefeuille een bepaalde partij wil uitsluiten, bijvoorbeeld omdat de governance van zo’n partij niet deugt, dan kan dat een zeer sterk effect hebben op de performance van het pensioenfonds. Besluit een pensioenfonds daadwerkelijk tot uitsluiting, dan moet het daar dus een heel goed verhaal bij hebben.

Ik vind het zorgelijk dat de ruimte van pensioenfondsen om eventuele ondervonden verdelingsfouten na de transitie te herstellen, beperkt is.

Een andere grote verandering is de enorme groei van het risicobeheer bij pensioenfondsen. Die opschaling is terecht, denk ik, zeker als je kijkt naar de forse toename van cybercriminaliteit. Die richt zich ook tegen financiële instellingen.

Nog een verandering met zeer grote invloed op de financiële sector is de wijze waarop de huidige Amerikaanse president het land regeert en de samenleving daar wil aansturen. Zijn vele ad hoc ingrepen en decreten gaan alle kanten op. Dat, én de houding die de nieuwe regering heeft ingenomen ten opzichte van andere economische machten in de wereld, veroorzaken veel onrust. Die heeft altijd zijn weerslag op de financiële markten. Allereerst leidt het tot een grote beweeglijkheid van de markten. Ik houd ook mijn hart vast voor het effect op de markten van handelsoorlogen die we waarschijnlijk nog gaan zien.

Het belangrijkste thema in mijn werk is op dit moment zonder enige twijfel de implementatie van het nieuwe pensioencontract. De regelgeving hiervoor, in combinatie met de ongelooflijk grote hoeveelheid zeer gedetailleerde en complexe berekeningen die fondsen in dit kader moeten maken, creëert ook weer schijnzekerheid. In dit geval de schijnzekerheid dat de transitie via allerlei ingewikkelde compromissen volledig evenwichtig zal uitwerken. Die evenwichtigheidgeldt echter enkel op het moment van de transitie zelf, de omzetting dus van de pensioenrechten naar kapitalen. Direct daarna kan er weer van alles gaan schuiven, afhankelijk van de financiële situatie na het moment van de transitie. Zorgelijk vind ik ook dat de ruimte van pensioenfondsen om eventuele ondervonden verdelingsfouten na de transitie nog te herstellen, beperkt is. Fondsen zouden er in mijn ogen goed aan doen om de eerste twee jaar na de transitie een heel wat grotere operationele reserve aan te houden dan toezichthouder DNB nodig vindt. Dan kunnen ze zo nodig nog wat repareren.

Duurzaamheid speelt een grote rol bij de beleggingskeuzes van pensioenfondsen. Tot voor kort was het vanuit de optiek van duurzaamheid ‘not done’ om nog in wapens te investeren. De publieke opinie is op dat punt echter aan het veranderen. Door de vrij plotseling ontstane nieuwe geopolitieke verhoudingen worden beleggingen in wapens steeds vaker juist wel gezien als duurzame investeringen. In onze vrijheid, namelijk. Pensioenfondsen staan voor het dilemma of zij hun beleggingsportefeuille hierop zullen aanpassen of niet, en als zij voor aanpassing kiezen, welke vorm die dan moet krijgen.

Via de toon aan de top kan de gewenste cultuur van de organisatie met kracht worden uitgedragen en kan een cultuurverandering worden bevorderd.

Je vraagt me naar mijn mening over diversiteit en inclusie. Eigenlijk best een vreemde vraag, want het is inmiddels toch overbekend en breed geaccepteerd dat diversiteit in samenwerkende teams leidt tot betere besluitvorming. Een team waarvan de leden verschillende achtergronden hebben, is beter in staat een frisse blik op allerlei zaken te ontwikkelen en te behouden. Wat inclusie betreft: de cultuur en de omgang met elkaar bepalen of mensen zich geaccepteerd voelen, prettig kunnen werken en tot hun recht kunnen komen op hun werk. Culturen zijn lastig te veranderen. De toon aan de top kan daar wel een rol in spelen. Via de toon aan de top kan de gewenste cultuur van de organisatie met kracht worden uitgedragen en kan een cultuurverandering worden bevorderd, bijvoorbeeld waar het om inclusie gaat. En als je nieuwe mensen gaat aannemen, heb je een moment waarop je invloed kunt uitoefenen op de diversiteit van een team.

Een belangrijk inzicht dat ik in mijn werk heb opgedaan, is dat we er alles aan moeten doen om complexe zaken, zoals pensioen, eenvoudig en duidelijk uit te leggen. Dat moeten we volhouden. Deelnemers in een pensioenfonds moeten kunnen begrijpen waarom pensioenfondsen doen wat ze doen. Om die deelnemers draait al ons werk. Ik vind het daarom ook zorgelijk dat het er niet op lijkt dat de doelstelling van het nieuwe pensioencontract - alles eenvoudiger, goedkoper en begrijpelijker maken voor de deelnemers - gehaald wordt.

De pensioensector zou er mee gediend zijn als het nu eens een tijdlang wél wat saaier zou worden.

Dat ik als vijfenveertigjarige de sprong in het diepe maakte om directeur te worden van een pensioenfonds, beschouw ik als het belangrijkste moment in mijn loopbaan. Ik ging iets compleet anders doen dan ik tot dan toe gedaan had. Ik leerde ervan dat zo’n ommezwaai ontzettend goed kan uitpakken. Mijn omgeving begreep er trouwens niets van. Nadat ik een aantal uitdagende banen had gehad, ging ik de pensioenen in. Wat saai! In werkelijkheid is de pensioenwereld allesbehalve saai. De complexiteit van dit werkterrein geeft mij geweldig veel uitdaging en stimuleert en inspireert me steeds weer om het best mogelijke voor de deelnemers te willen doen. Hier geldt letterlijk: ‘never a dull moment’. De sector zelf zou er overigens mee gediend zijn als het nu eens een tijdlang wél wat saaier zou worden.

Mijn grootste uitdagingen tot nu toe? Daar hoef ik niet lang over na te denken. Op 1 staat het liquidatietraject van de Stichting Alcatel-Lucent Pensioenfonds, waarmee we de pensioenrechten onderbrachten bij een ander pensioenfonds, zodanig dat dit voor de deelnemers gunstig zou uitpakken. In die opzet zijn we geslaagd en ook nog eens in slechts drie maanden tijd. Daarnaast heb ik het voeren van rechtszaken namens het pensioenfonds erg uitdagend gevonden. Ik heb een aantal keren voor de Hoge Raad gestaan, gelukkig steeds met goede afloop.

Een uitdaging van formaat was ook de samenvoeging van de twee voormalige compartimenten van Pensioenfonds HaskoningDHV, wat vóór deze samenvoeging een multi- OPF was. Een exercitie die naar mijn mening vergelijkbaar is met de transitie waar we nu voor staan. Ook de implementatie van het nieuwe pensioencontract is weer een echte uitdaging.

Als persoon word ik gedreven door mijn verantwoordelijkheidsgevoel en mijn interesse om complexe zaken tot in detail te doorgronden en ze vervolgens eenvoudig aan anderen te kunnen uitleggen, en dat op zo’n manier dat die anderen daarin voldoende houvast vinden om goede beslissingen te nemen. Complexe zaken boeien mij gewoon. Misschien dat ik daarom ook zo graag bridge. En jazeker, ik houd ook van modelbouw. In het bijzonder van het bouwen met de materialen van dat bekende Deense merk.

Ik ben nu zesenzestig en voorzie met grote waarschijnlijkheid dat ik de implementatie van het nieuwe pensioencontract zal ondergaan vanuit de positie van een gepensioneerde. Ik heb er dan niets meer over te vertellen en ga heerlijk genieten van mijn vrije tijd. En nee hoor, ik zal me niet vervelen.’