Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy': De kracht van kapitaal

31 juli 2023

Of het nu gaat om het realiseren van een groene stroomvoorziening, het vergroenen van opkomende markten of het financieren van innovatieve bedrijven, kapitaal speelt een doorslaggevende rol. Hoe maak je de meeste impact? En welke rol is weggelegd voor overheden?

Deze en andere vragen kwamen aan bod tijdens de Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy', waarin zeven experts onder leiding van Don Gerritsen hun inzichten met elkaar deelden.

Dit is deel 2 van het verslag.

Door Ronald Bruins

Elektrificeren

Het bereiken van CO₂-neutrale doelstellingen betekent grotendeels elektrificatie, meent Labbat. ‘De overgang van het Amerikaanse transportpark naar elektrische voertuigen leidt naar verwachting tot een verdubbeling van de vraag naar elektriciteit tegen 2050. Daarvoor moeten grote hoeveelheden elektriciteit aan het elektriciteitsnet worden toegevoegd. Het doel daarbij is niet alleen om emissievrij te werken, maar ook om de stabiliteit en betrouwbaarheid van de stroomvoorziening te garanderen. In dit verband denk ik dat we tegen 2030 niet zonder gasgestookte centrales kunnen, als verzekeringsstrategie voor het geval wind en zon niet leveren, aangezien dit intermitterende bronnen zijn.

Fossiele brandstoffen, voornamelijk aardgas, zullen in de mix blijven, maar zullen in de loop van de tijd een veel kleiner percentage vormen. De technologische vooruitgang helpt enorm, vooral naarmate de kosten dalen. Zo fungeren grootschalige batterijen vandaag al als back-up voor zonne-energie en worden ze in de loop van de tijd verder uitgebreid om de betrouwbaarheid van grootschalige hernieuwbare energiebronnen te ondersteunen.’

Van Berkel pleit ook voor het afvangen en opslaan van CO₂: Carbon Capture Storage (CCS). ‘Er ontstaan vervolgens ook weer businesscases voor het gebruik van die CO₂. Het is nog wel zoeken naar schaalbare investeringsmogelijkheden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor ‘groene’ waterstof en e-fuels, oftewel synthetische brandstoffen. Dat zijn ontwikkelingen die de moeite waard zijn om te volgen als investeerder. Er zijn voldoende nieuwe technologieën om in te investeren.’

Eén van de grootste faciliteiten

CO₂-afvang en -opslag hebben volgens Gilligan slechts een marginaal effect op de CO₂-doelstellingen. Tegelijkertijd merkt hij op dat alle kleine beetjes helpen. ‘In Europa vorderen CCS-projecten gestaag met een financiële bijdrage van de Europese Unie en met de steun van lokale gemeenschappen.’

Toledo ziet dat er een dilemma zit in desinvesteringen uit olie en gas. ‘Het is niet zo dat je daarmee het probleem per definitie oplost, want een andere belegger neemt die aandelen of obligaties zo van je over, waarmee je nog steeds de wereld niet hebt veranderd. Een andere vraag is ook hoe opkomende landen met duurzaamheid willen omgaan. China, Afrika en India zijn opkomend en je zou willen dat zij ook dit onderwerp omarmen en grote stappen zetten op duurzaamheidsgebied. De energietransitie moet wereldwijd gebeuren en niet alleen maar in de ontwikkelde wereld.’

De kracht van kapitaal

‘Every seller needs a buyer’, zegt Labbat. ‘Bij elke eigendomsoverdracht moet er een rendement zijn voor de volgende eigenaar. Je zou kunnen zeggen dat in het spel van het ruilen van eigendomsbelangen in bestaande fossiele brandstoffen, de verkopende investeerder niet direct een verschil kan maken in duurzaamheid. Maar dat kan wel als je de kapitaalstromen naar nieuwe projecten onder controle hebt.

Als investeerders geen geld meer lenen aan olie- en gasprojecten of niet langer investeren in de aanleg van oliepijpleidingen, maakt dat onmiddellijk een verschil. Die terugtrekking van kapitaal verhoogt direct de kapitaalkosten voor olie- en gasprojecten, die merken dat zij niet meer zo gemakkelijk een beroep kunnen doen op banken of de aandelenmarkten. Het alloceren van kapitaal naar nieuwe projecten wordt dus gedaan om de weg naar duurzaamheid te wijzigen.’

Hutten: ‘Het is niet ‘of of ’ maar ‘en en’. Wij willen impact maken bij bedrijven die nog op fossiele energie leunen om hen mee te krijgen in de energietransitie. Daarvoor moeten we wel onze stem laten horen. Ik geloof dat zij deel kunnen zijn van de oplossing. Dat is beter dan volledig uit een sector te stappen. Dat verandert namelijk niets. Het risico is bovendien dat aandelen in het bezit komen van marktpartijen die minder milieu-minded zijn.’

Als de subsidie op fossiele brandstoffen wordt weggehaald en een carbon tax wordt geïntroduceerd waarbij de vervuiler gaat betalen, daalt ook hun rendement. Het is goed om bestuurders van pensioenfondsen over dat effect te informeren.

Impact maken

Concreet impact maken kan volgens Hutten via directe investeringen in hernieuwbare energie. ‘In klimaatinfrastructuur rechtstreeks, maar ook in venture capital- en private equity-fondsen die zich hierop richten. Je moet dan wel weten wat die partijen exact van plan zijn en hoe hun horizon eruitziet. Wat zijn de risico’s die ze lopen versus de rendementen die ze geven? In die zin moet je als investeerder weten waar je naar op zoek bent en vooral waar je dat vindt.’

Toledo constateert dat het bij hernieuwbare energie over het algemeen vrij goed zit met de verhouding tussen risico en rendement. ‘Hernieuwbare energie is een goede investeringscasus. Deze casus past in de langetermijnstrategie van pensioenfondsen. Het zijn misschien niet de rendementen die we nu krijgen bij fossiel, maar fossiel betaalt nog niet voor alle klimaatschade die het veroorzaakt. Daarnaast wordt de fossiele industrie nog steeds fors gesubsidieerd. Als de subsidie wordt weggehaald en een carbon tax wordt geïntroduceerd waarbij de vervuiler gaat betalen, daalt ook hun rendement. Het is goed om bestuurders van pensioenfondsen over dat effect te informeren. Het rendement van fossiel kan op de korte en middellange termijn nog wel goed zijn, maar dat wil niet zeggen dat dat zo blijft.’

Inspirerende bedrijfsplannen

Reznik ziet in haar praktijk dat er veel investeringscases in duurzame energie zijn. ‘Bedrijfsplannen die in lijn zijn met het Parijsakkoord zijn er genoeg en ze zijn vaak ook heel inspirerend. Zoals het plan van een bedrijf waarin wij investeren. Dat bedrijf kan een vloot vrachtwagens ombouwen van diesel naar waterstof. Daarbij is de businesscase zo logisch, dat het ook voor investeerders aantrekkelijk is.’

Ze gaat ook in op de aantrekkelijkheid van oliemaatschappijen. ‘Ook ik vind dat ze nog te veel worden gesubsidieerd. Een andere factor is dat jonge werknemers niet meer voor deze bedrijven willen werken, aangezien ze actief willen bijdragen aan de energietransitie omdat ze er een enorme betrokkenheid bij voelen.’

Van Berkel is benieuwd naar het businessmodel voor hernieuwbare energie van de toekomst. ‘Oliemaatschappijen zijn nu nog een geïntegreerde speler in olie. Van het uit de grond halen tot aan het tankstation. Maar zijn oliemaatschappijen ook in staat zich om te vormen tot een integrale speler in die hernieuwbare markt? Of worden ze een speler zoals Mitsubishi, dat windparken, zonneparken en laadinfrastructuur aanlegt, maar ook de auto’s heeft om van die energie gebruik te maken? Ik ben benieuwd of er verticaal geïntegreerde bedrijven ontstaan op basis van hernieuwbare energie.’

Omgaan met hernieuwbare energie

Labbat wijst op de verschillende manieren waarop regeringen omgaan met hernieuwbare energie. ‘Sommige gebruiken de wortel, andere de stok. De Verenigde Staten hebben duidelijk gekozen voor de wortel. Er is nu ongeveer $ 400 miljard aan nieuwe federale subsidies beschikbaar voor projecten die een reeks aan energietransitie-opties nastreven. Van hernieuwbare energie tot hernieuwbare brandstoffen. Dergelijke stimulansen zorgen voor een aantrekkelijk investeringsklimaat en leiden, meer dan de stok, tot een versnelling van de investeringen in hernieuwbare energie.’

Labbat wijst erop dat de Verenigde Staten een lange geschiedenis hebben op het gebied van het afvangen en vastleggen van koolstof. ‘De VS injecteren al meer dan veertig jaar CO₂ in de grond, voornamelijk om olie uit lagedrukvelden te winnen. De knowhow voor het hanteren, vervoeren en veilig injecteren van CO₂ onder hoge druk in de aarde bestaat dus al. De verhoogde Amerikaanse federale belastingsubsidies voor CO₂-afvang maken een zeer aantrekkelijk beleggingsargument en stellen ons in staat veel industriële productieprocessen, zoals de productie van ammoniak of ethanol, koolstofvrij te maken. Dat zijn productieprocessen die niet kunnen worden ontkoold door hernieuwbare adoptie of elektrificatie.’

Gilligan vraagt zich af of de VS het genereuze subsidiebeleid voor hernieuwbare energieprojecten zal handhaven als er een nieuwe regering komt. Labbat: ‘De Amerikaanse belastingdienst heeft al meer dan twintig jaar subsidies voor zonne- en windenergie en CO₂-kredieten in de boeken staan. Onze geschiedenis heeft aangetoond dat nieuwe regeringen de al verstrekte subsidies niet intrekken. Het is ook duidelijk dat er zowel in Democratische als in Republikeinse staten mogelijkheden voor hernieuwbare energie bestaan. Zo is er tweeledig steun voor het scheppen van banen die met de energietransitie gepaard gaan.’

Lees hier deel 1 en hier deel 3 van de Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy'.