Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy': CO2-doelstellingen zijn noodzakelijk en uitdagend

27 juli 2023

De CO₂-doelstellingen brengen de nodige uitdagingen met zich mee. De energietransitie is nog niet zo eenvoudig te realiseren en 2030 komt steeds dichterbij. Toch biedt de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie ook veel nieuwe mogelijkheden.

Tijdens de Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy' gingen zeven experts onder leiding van Don Gerritsen in op de kansen en mogelijkheden.

Dit is deel 1 van het verslag.

Door Ronald Bruins

Don Gerritsen, Director en Responsible Investment Leader bij Deloitte, trapt als voorzitter af. Hij verneemt graag van de deelnemers aan de Ronde Tafel het grote plaatje. Hoe kijken ze aan tegen fossiel versus hernieuwbare energie? ‘We zien een hoop nieuwe regulering, veel net zero-ambities van bedrijven met en zonder tussentijdse targets tot 2030 of 2050, en ook desinvesteringen uit fossiele brandstoffen. Wat zijn jullie overwegingen bij dit onderwerp?’

Via een videoverbinding antwoordt Pete Labbat: ‘Van infrastructuur voor hernieuwbare energie, waaronder zonneparken en windmolenparken, tot CO₂-afvang, recycling en circulaire economieën, hebben we gezien dat de investeringsmogelijkheden in Noord-Amerika voor hernieuwbare energie alleen maar beter zijn geworden, nog verder gestimuleerd door de recente belastingprikkels vanuit de Amerikaanse regering die zijn opgenomen in de Inflation Reduction Act. Die stimuleren deze energietransitie enorm en als gevolg daarvan ervaren we nu een versnelling.’

Als fiscale stimulansen wegvallen, houdt de technologie dan stand? Is het dan nog steeds een investeringscasus? Ondersteuning door overheden moet helpen om de technologie door de ‘valley of death’ te trekken.

Nog een investeringscasus?

Angeles Toledo gaat er namens Blue Sky Group op in: ‘We willen de transitie van fossiel naar hernieuwbare energie mede mogelijk maken. Het is een belangrijke beleggingscasus, maar de transitie zelf is nog niet zo eenvoudig. Ik wil op tafel leggen dat de wereld helaas nog steeds heel afhankelijk is van fossiel en de oplossingen voor een schaalbare, snelle decarbonisatie van de meest vervuilende sectoren - landbouw, staal, cement en vervoer – nog niet bestaan. Daarom hebben we voor de transitie iedereen nodig: beleggers, overheden, bedrijven en consumenten.’

Mark van Baal, wiens organisatie bekendstaat om zijn langetermijnactivisme tijdens aandeelhoudersvergaderingen, reageert: ‘Net zero in 2050 is te vrijblijvend. Klimaatwetenschappers die de IPCC-rapporten hebben gemaakt, geven ons niet zoveel tijd. Het is ook te makkelijk om 2050 aan te houden. Dan zijn we allemaal gepensioneerd. Ik ben dan in de tachtig. De lat voor bedrijven moet hoger liggen.’

Arij van Berkel vraagt aandacht voor het belang van een doorwrochte analyse in de renewable energy-markt. ‘Daarbij moet er ook een analyse komen van de fiscale stimulansen die overheden bieden. Als deze wegvallen, houdt de technologie dan stand? Is het dan nog steeds een investeringscasus? Ondersteuning door overheden moet helpen om de technologie door de ’valley of death’ te trekken.’

We moeten de transitie naar hernieuwbare energie samen met de maatschappij doen op een dusdanige manier dat we mensen meekrijgen en er geen sociale onrust ontstaat. Dat is een uitdaging op zich.

2030 is heel dichtbij

Olena Reznik maakt deel uit van een beleggingsteam dat dagelijks kijkt naar businesscases in de energietransitie. ‘Het is een van de oudste teams op dit gebied en we beheren een van de grootste fondsen in hernieuwbare energie. Ik denk dat het belangrijk is dat we duidelijke prioriteiten hebben op dit onderwerp en momentum opbouwen. Want 2030 is heel dichtbij. Dus wat moeten we doen om de ambitie te verwezenlijken? En wat moeten we als eerste doen?’

In het klimaatverdrag van Parijs hebben 195 landen afgesproken om in 2050 de stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur te beperken tot ruim onder 2°C en zo mogelijk tot 1,5°C. Bedrijven hebben daar zelf vaak een afgeleide doelstelling van. Bijvoorbeeld net zero. De totale uitstoot van broeikasgassen van een organisatie is daarbij lager dan of gelijk aan de uitstoot die ze uit de atmosfeer verwijdert.

Gerritsen: ‘Binnen zeventien jaar naar net zero, zoals sommige financiële instellingen als doel hebben gesteld, is ambitieus.’ Mark Gilligan: ‘Daarbij komt dat we die transitie naar hernieuwbare energie samen met de maatschappij moeten doen. Op een zodanige manier dat we mensen meekrijgen en er geen sociale onrust ontstaat. Dat is een uitdaging op zich.’

DSM kent haar oorsprong in de exploitatie van onder­grondse steenkoolreserves in Limburg. Inmid­dels is dat bedrijf omgeturnd naar een gezond- heids- en voedingsbedrijf dat in die transitie zeer goed heeft gepresteerd. Dat soort transformaties zie ik voor me.

Echte impact

Marc Hutten wil als investeerder voor echte impact in de reële economie gaan, op het gebied van klimaatverandering en de energietransitie, in plaats van cosmetische ingrepen in beleggingsportefeuilles. ‘Hoe je dat doet, is dan wel de vraag. Via indirecte of directe markten? Ga je voor een engagementstrategie of een inclusieve aanpak? Ik merk dat pensioenfondsen met dergelijke vragen worstelen en zoekende zijn hoe ze de verandering concreet kunnen vormgeven.’

Hutten maakt daarbij ook bezwaar tegen het label ‘fossiel bedrijf ’. ‘We hebben het niet alleen over oliemaatschappijen. Elk bedrijf moet namelijk omslag te maken naar 100% hernieuwbare energie en hernieuwbare materialen. Als we inspiratie willen opdoen, kunnen we kijken naar DSM. De letters staan voor De Staats Mijnen en de onderneming kent haar oorsprong in de exploitatie van ondergrondse steenkoolreserves in Limburg. Inmiddels is dat bedrijf omgeturnd naar een gezondheids- en voedingsbedrijf dat in die transitie zeer goed heeft gepresteerd. Dat soort transformaties zie ik voor me. Als institutionele beleggers en betrokken aandeelhouders kunnen we bedrijven helpen dat pad te bewandelen.’

Beleggers en investeerders

Van Baal maakt een onderscheid tussen de termen ‘beleggers’ en ‘investeerders’. ‘Als belegger heb je alleen een aandeel in bezit. Je investeert nergens in, maar je kunt wel invloed uitoefenen op een algemene vergadering van aandeelhouders. Je blijft zitten omdat je een bedrijf kunt dwingen om een verandering teweeg te brengen. Gebruik als belegger die macht.’

Om de klimaatdoelen te bereiken zijn enorme investeringen nodig, ook in de toeleveringsketen en de infrastructuur voor het gebruik van hernieuwbare energie.

Toledo constateert dat duurzaamheidsdoelstellingen bij bedrijven steeds meer gewicht krijgen en relevanter worden als gevolg van de SFDR-wetgeving voor beleggers en CSRD-wetgeving waar bedrijven over verslagjaar 2023 aan moeten voldoen, maar ook door het nieuwe Pensioenakkoord in Nederland. ‘Door dat akkoord krijgen medewerkers die aangesloten zijn bij een pensioenfonds meer inzicht in hoe hun kapitaal wordt belegd. En duurzaamheid staat dichter bij de deelnemer dan andere, meer beleggingstechnische concepten.

Ikzelf zie een risk adjusted return hand in hand gaan met duurzaamheidsdoelstellingen, ook omdat beleggingen op de lange termijn meer waard worden als ze duurzaamheid integreren en in lijn liggen met het Parijs-akkoord.’

Ze vervolgt: ‘Ook voor bedrijven zijn duurzaamheidsdoelstellingen uitdagend. De wereld is nu nog afhankelijk van olie en gas. Dit geldt voor plasticfabrikanten, landbouw-, staal- en cementbedrijven. Schone, schaalbare oplossingen hebben we nog niet en voor die transitie moet nog veel gebeuren. Denk aan innovatie, investeringen en de juiste ondersteuning van overheden. Grote beleggers kunnen in de transitie een rol spelen en met bedrijven in gesprek gaan om de transitie naar een groenere wereld mede mogelijk te maken.’

Kort tijdsbestek

‘We hebben te maken met een kort tijdsbestek, vooral als we kijken naar het IPCC rapport van maart’, geeft Reznik aan. ‘Als we dat als maatstaf nemen, zouden we tegen 2030 op een halvering van de uitstoot moeten zitten. Ook Secretaris-Generaal António Guterres van de Verenigde Naties benadrukte onlangs de ernst van de situatie. Willen we die doelstelling halen, dan zijn enorme investeringen nodig.

De Europese Commissie kwam onlangs met haar Net-Zero Industry Act. Deze heeft tot doel het gebruik van schone technologieën in de EU te bevorderen en de EU voor te bereiden op de overgang naar schone energie. De Net Zero Industry Act wil betere voorwaarden scheppen voor het opzetten van net-zero-projecten en investeringen in Europa aantrekken. Om deze doelen te bereiken zijn dus enorme investeringen nodig, ook in de toeleveringsketen en de infrastructuur voor het gebruik van hernieuwbare energie.’

Gilligan erkent de druk die er op het welslagen van de klimaatambities ligt. ‘In het bestaan van de mensheid hebben we nog nooit in zo’n korte tijd zo’n snelle transitie moeten doormaken. Daarbij kom je uiteindelijk tot de conclusie dat oliemaatschappijen gas en olie in de grond zullen moeten laten zitten en dat zij stranded assets zijn. Hoe effectief zullen oliemaatschappijen zijn in de transformatie naar hernieuwbare energie? Dat is een grote vraag. In dat spel zul je winnaars en verliezers hebben. Verliezers zijn dan de partijen die te lang doorgaan met het uitmelken van hun fossiele businessmodel. Wellicht staan er nieuwe spelers op die de oliemaatschappijen voorbijstreven met hun strategie gebaseerd op hernieuwbare energie.’

Lees hier deel 2 en hier deel 3 van de Ronde Tafel 'From Fossil Fuels to Renewable Energy'.