Ethenea: Amerikaans schuldenplafond - overgekookte melk ruikt niet lekker

16 mei 2023

De markten lijken de dans rond de schuldenpot al zo vaak gezien te hebben, dat het een soort ritueel is geworden in Washington.

Als je melk kookt in een pot met een deksel erop, loop je het risico dat het snel overkookt. In de VS zegt het ultieme kookboek, de staatsgrondwet, dat het (schuld)deksel er altijd op moet. De koks in de Amerikaanse staatswetgevingen moeten dus altijd oppassen dat de pot niet overkookt met hun jaarlijkse schuldresoluties.

Een alternatief is om het deksel op de pot telichten. Dat is in de Amerikaanse geschiedenis 79 keer gebeurd, en meer dan tien keer sinds 2010. In het duel tussen de twee keukenteams, de Democraten en de Republikeinen, met als koks president Biden en huisvoorzitter McCarthy, zijn de Democraten voorstander om het deksel op te lichten, terwijl de Republikeinen liever niet zoveel melk zien.

De Amerikaanse minister van Financiën Janet L. Yellen waarschuwde de leiders van beide huizen van het Congres op 19 januari dat het huidige schuldenplafond van ongeveer 31,4 biljoen dollar die dag zou worden bereikt en dat 's werelds grootste emittent van obligaties in de zomer met illiquiditeit zou worden geconfronteerd als er niet snel actie werd ondernomen. De chefs waren bezorgd en als de melk begint te koken, moet je snel handelen. De 'buitengewone maatregelen' waarnaar Yellen in haar brief verwees, gaven de beleidsmakers tot augustus 2023 de tijd.

Hoewel de Amerikaanse financiële keuken nog moeilijker te besturen is dan zijn tv-tegenhanger MasterChef, zal 2011 bij de marktdeelnemers vooral in herinnering blijven als een voorbeeld van de zwaar bevochten strijd over het schuldenplafond.

De gevolgen voor de consumenten en beleggers waren in 2011 duidelijk voelbaar. Het consumenten- en ondernemersvertrouwen daalde sterk, de S&P 500 aandelenindex verloor 17% in de twee weken rond de deadline, terwijl de volatiliteit van de aandelenkoersen en de kredietspreads sterk toenamen en lange tijd hoog bleven.

Het rendement op schatkistpapier en andere geldmarktinstrumenten die rond de deadline vervielen, daalde op sommige momenten bijzonder sterk, terwijl sommige schatkistpapieren niet langer werden aanvaard als onderpand voor derivatentransacties.

Het toegenomen risico op wanbetaling temperde de vraag van buitenlandse investeerders naar kortlopende Amerikaanse staatsobligaties, en de dollar daalde met 9,2% ten opzichte van de euro vanaf begin 2011 tot het probleem was opgelost.

Huidige reactie van de markt

Hoe dichter we bij de zogenaamde X-datum komen, de dag dat de VS in gebreke blijft, hoe waarschijnlijker het is dat, net als in 2011, de koks tot de laatste dag zullen toekijken hoe het witte vocht in de pot overkookt.

Onlangs waarschuwde de minister van Financiën Yellen dat de overheid al op 1 juni zonder liquiditeit en leencapaciteit kan komen te zitten. Dit is ongeveer twee maanden eerder dan verwacht en komt door de zwakkere belastinginkomsten. Aangezien de in- en uitstroom op de General Treasury Account, de belangrijkste rekening van de Amerikaanse schatkist, zeer volatiel is, is het moeilijk om de exacte datum te berekenen.

De markten lijken echter een veel beter idee te hebben van de datum. Geldmarktfondsen kopen kortlopend Amerikaans schatkistpapieren ​ die vóór de mogelijke datumvervallen, wat de prijzen opdrijft. Schatkistpapier dat begin juni vervalt, wordt daarentegen zo gemeden dat er een onnatuurlijke rendementssprong ontstaat tussen looptijden die slechts enkele dagen uit elkaar liggen.

De credit default swap (CDS) markt houdt al rekening met een zeer hoog risico op een herhaling van 2011. De CDS-spreads, die de kosten van het verzekeren van Amerikaanse schulden weerspiegelen, zijn sinds 2011 al verdubbeld.

De Amerikaanse aandelenmarkt daarentegen lijkt niet in paniek te raken. De consumenten zijn ook ontspannen en blijven geld uitgeven ondanks de komende politieke strijd. Zelfs de dollarkoers is de laatste tijd weinig veranderd en vertoont geen tekenen van zwakte. De aandelen- en valutamarkten lijken de dans rond de schuldenpot al zo vaak te hebben gezien dat het in Washington een soort ritueel is geworden.

Maar het politieke klimaat in de VS is nu meer dan ooit gepolariseerd en de vijandige sfeer in het Congres zou het moeilijk kunnen maken om een oplossing voor het schuldenplafond te vinden. Veel aanhangers van beide keukenteams lijken niet bereid tot een compromis, en sommigen zien het land liever failliet gaan dan toe te geven bij onderhandelingen. Je kunt Donald Trump niet aardig vinden, maar zijn populariteit bij Republikeinse kiezers kun je niet ontkennen. De voormalige Amerikaanse president drong er onlangs bij de Republikeinse wetgevers op aan om de VS in gebreke te stellen als de Democraten niet met bezuinigingen instemmen.

Het Congres heeft nog tijd om zijn politieke verschillen op te lossen. Zoals de geschiedenis leert, zijn Amerikaanse politici meer geneigd om vroeg of laat de strijdbijl te begraven en het bovengenoemde doemscenario, waarbij het hele land failliet dreigt te gaan, te vermijden. De gevolgen zouden meer dan onaangenaam zijn.

Zoals in de keuken nadat de melk is gemorst, zullen de Amerikanen te maken krijgen met de scherpe stank van een verlaagde kredietwaardigheid. En het opruimen van de rommel is meestal erg duur. Bijna niemand wil zien hoe laag de markten zullen zinken na het in gebreke blijven van de VS. Als de melk de rand van de pot heeft bereikt, is het beter om het deksel op te lichten.