OverRendement: 80% pensioenfondsen presteert ondermaats

21 februari 2023

Het pensioen van verloskundigen, kappers, bakkers en medewerkers van apotheken en supermarkten staat onder druk.

Ruim 80% van de Nederlandse pensioenfondsen heeft de afgelopen 15 jaar ondermaats gepresteerd. Daardoor kan de hoogte van het pensioen van miljoenen deelnemers in gevaar komen.

Het verschil in het behaalde rendement dat nodig is voor indexaties tussen de best presterende en de slechtst presterende fondsen is ruim 60%. De fondsen van medisch specialisten, winkelmedewerkers en bouwvakkers en bedrijven als Chemours, ABN Amro, IBM, Philips en KPN presteerden de afgelopen 15 jaar juist bovengemiddeld. Pensioenfondsen van bedrijven als Randstad, Rabobank, Atos Origin en Van Lanschot presteerden het slechtst van alle ondernemingspensioenfondsen.

Dat blijkt uit de Pensioenfonds Ranglijst die het bedrijf OverRendement aan de hand van de resultaten over de afgelopen 15 jaar heeft samengesteld. Die ranglijst geeft inzicht in de prestaties van alle pensioenfondsen in Nederland, waarbij de nadruk ligt op het behaalde overrendement. Grof gezegd is dat het verschil tussen het behaalde rendement op risicovolle beleggingen in aandelen en het rendement op veilige beleggingen in Nederlandse staatsobligaties. Pensioenfondsen hebben dit overrendement nodig om pensioenen in de toekomst te kunnen verhogen of de koopkracht ervan te behouden.

Om tot deze ranglijst te komen, zijn alle jaarverslagen van pensioenfondsen over de afgelopen 15 jaar geanalyseerd en verwerkt in de Ranglijst 2021. Door de verhouding tussen het rendement en het risico van pensioenfondsen over 5, 10 en 15 jaar met elkaar te vergelijken, is voor het eerst een objectieve maatstaf ontwikkeld voor de prestaties van de Nederlandse pensioenfondsen. Met name tijdens de kredietcrisis leden veel fondsen verlies op hun beleggingen, terwijl het rendement op veilige staatsobligaties hoog was vanwege de gedaalde rente.

Wanneer OverRendement de voorlopige cijfers van 2022 meeneemt, wordt duidelijk dat de meeste fondsen pas in het afgelopen jaar weer hoge relatieve rendementen maken, maar bij ruim 30% van de fondsen nog niet genoeg om dat verlies weer goed te maken. Op basis van de voorlopige cijfers, inclusief het jaar 2022, presteert ruim 30% nog steeds ondermaats. Onder het nieuwe pensioenstelsel, waar elke werknemer een eigen pensioenpot opbouwt, wordt de rol van het overrendement heel belangrijk. Als fondsen een negatief overrendement behalen, worden pensioenen in dat stelsel direct gekort.

OverRendement is opgezet door Anton Kramer, die bijna 22 jaar als vermogensbeheerder voor Aegon Asset Management werkte. Daar verbaasde hij zich al over het gebrek aan transparantie over de prestaties van pensioenfondsen. Na zijn vertrek volgde hij een opleiding Data Science en richtte samen met directeur en eigenaar Marcel Nijp van softwarebedrijf Gino het nieuwe OverRendement op.

"Wij willen laten zien hoe pensioenfondsen presteren. Voor zichzelf en in vergelijking met financiële markten", zegt het tweetal. "Dat is tot nu toe niet inzichtelijk. In de Nederlandse pensioenfondsen zit 1500 miljard euro en de jaarlijkse kosten voor het beheer zijn gestegen tot 14 miljard euro. Dat is serieus geld en het onderstreept het belang van een objectieve pensioenfondsmonitor zoals deze. Het geeft inzicht en stelt pensioenfondsbestuurders en overige belanghebbenden voor het eerst in staat om te zien hoe er gepresteerd is in het totale speelveld van Nederlandse pensioenfondsen."

Volgens de twee kunnen fondsen alleen zo sturen op resultaat en dat is waar het uiteindelijk echt om draait. "Niet alleen zeggen dat je het goed doet, maar het daadwerkelijk laten zien. Op basis van de huidige cijfers, waaruit blijkt dat 30% van de fondsen ondermaats presteert, zijn er ruim 5,4 miljoen deelnemers die hier uiteindelijk de dupe van zijn. Dat moet beter. Vooral omdat het nieuwe pensioenstelsel is gebaseerd op het behalen van overrendement, terwijl meer dan 30% van de fondsen de afgelopen 15 jaar geen overrendement heeft behaald", aldus Kramer en Nijp.