Ronde Tafel ESG & Impactbeleggen deel 2: Het financiële en maatschappelijke rendement

October 26, 2023

De deelnemers aan de Ronde Tafel over ESG & Impactbeleggen onderkenden allemaal de enorm snelle opkomst van duurzaamheid in hun portefeuilles. Het tweede deel ging over het resultaat van ESG & Impactbeleggen, financieel én maatschappelijk.

Door Ronald Bruins

Hier leest u deel 1 en hier deel 3 van de Ronde Tafel over ESG en Impactbeleggen.

Meer meeslepende kansen

Claudia Röring wijst op de talloze studies die er geweest zijn naar de performanceeffecten van het hanteren van ESG-uitgangspunten op de beleggingsportfolio's. ‘Terwijl het voorheen geaccepteerd was dat ESG-criteria geen of een positief effect hebben op het beleggingsrendement, wordt nu algemeen erkend dat uitgebreide duurzaamheidsdoelstellingen tot lagere rendementen leiden. Ik denk dus dat het makkelijker is om de kansen te herkennen in klimaatgerelateerde investeringen. Die kansen zijn meer meeslepend. De businesscase is daar veel beter rond te krijgen dan bij sociale thema’s. Daarom gaat ook vaak filantropisch of publiek geld naar puur sociale investeringen.’

Sahni: ‘In de VS speelt die sociale ongelijkheid veel meer dan in Europa. Denk aan discussies over ras, diversiteit en inclusiviteit. Daar is de tijdsgeest al veel verder en wordt er dus vaker geïnvesteerd in thema’s rond de S van ESG. In Europa is daar minder oog voor. Ik zat in het bestuur van een filantropische investeerder die voor het beheer van een fonds een zeer divers management aanstelde. De leden daarvan hadden op hun beurt meer gevoel bij het sociale thema en investeerden dus ook in ondernemingen die georiënteerd zijn op diversiteit. Die aanstellingen an sich leverden dus al een directe impact op. Als we dat vertalen naar de hele beleggingsindustrie, is van belang wie degenen zijn die de investeringsbeslissingen nemen.’

Gast reageert: ‘We praten nu separaat over sociale en klimaatstrategieën, maar iedere beleggingsbeslissing heeft sociale impact. Kijk alleen maar naar de relatie tussen de vraagstukken van het woningtekort en de stikstofproblematiek bij boeren. Deze vraagstukken hebben met elkaar te maken en vergen dus een holistische blik.’

Genoeg met minder resultaat?

Roelofs verplaatst het onderwerp naar fiduciair management. Is impactbeleggen inconsistent met de fiduciaire verantwoordelijkheid? ‘Wellicht is een deel van impactbeleggen wel dat je genoegen neemt met een minder goed resultaat, maar dat daar impact op de maatschappij tegenover staat. Aan de andere kant heb je je verplichtingen tegenover pensioenfondsen of een family office. Gaan impactbeleggen en je fiduciaire verplichtingen hand in hand?’

Röring: ‘Toen ik me voorbereidde op deze Ronde Tafel, worstelde ik het meeste met deze vraag. Het is een tricky question. Precies hierover is een grote discussie gaande in de VS en Europa. Dat gaat zelfs al over de vraag of ESG samengaat met het vervullen van de fiduciaire verplichtingen. Als ESG of impactbeleggingen ten koste gaan van de opbrengsten, dan zit je al vrij snel in een moeilijk pakket. Het uitsluiten van bepaalde beleggingen gaat sowieso ten koste van het resultaat, omdat je daarmee je beleggingsuniversum verkleint. Het reduceert het aantal casussen waar je mee aan de slag zou kunnen gaan. Dat is gewoonweg statistiek.

Bij impactbeleggen moet je er extra voor zorgen dat de belangen en verwachtingen van de cliënt gelijklopen met die van jou.

De volgende vraag is: hoe overleg je dat met je cliënt? Daarbij zul je moeten zorgen dat de doelen van de cliënt en de asset manager op één lijn liggen, dat je transparant bent over hoe je handelt en over welke criteria je hanteert en wat de gewenste resultaten zijn. Dan bedoel ik niet alleen financiële resultaten, maar ook resultaten op het gebied van ESG en het maken van impact. Dat alles moet je helder verwoorden, communiceren en rapporteren. Dat is in feite fiduciair management. Je beheert de portfolio in lijn met de wensen van de cliënten.’

Langetermijn-beleggingshorizon

Cleary hanteert eenzelfde filosofie. ‘We handelen binnen de grenzen van het mandaat van de belangen van onze cliënten. Daarbij hebben we een langetermijnbeleggingshorizon, gebaseerd op actief beleggen. Als nieuwe cliënten bij ons komen, is dat het uitgangspunt. We zoeken daarbij ook naar cliënten die in diezelfde lijn denken als wij. Als die manieren van denken niet op één lijn liggen, kan dat aan beide kanten voor problemen zorgen. Daarbij hanteren we ESG-criteria omdat we geloven dat deze bijdragen aan de waarde van beleggingen op de lange termijn. We hebben ook een impactportfolio. Daar moet je, wellicht nog wel meer dan elders, expliciet zijn over de verwachtingen. In financiële én maatschappelijke returns. We zijn duidelijk over hoe we selecteren en investeren, wat de uitgangspunten zijn en welke factoren we in overweging nemen. Bij impactbeleggen moet je er extra voor zorgen dat de belangen en verwachtingen van de cliënt gelijklopen met die van jou. Anders werkt het niet.’

Janssen: ‘In 2005 kwam het Freshfield-rapport uit en daar staat duidelijk in dat ESG tot de verplichtingen van fiduciair management behoort. Dit zou toch geen vraag meer moeten zijn?’ Roelofs zet het prikkelend neer: ‘Als we de wereld in brand zouden zetten, is er ook niets om fiduciair management over te voeren en om performance over te halen. Je hebt dus ook een fiduciaire plicht naar de volgende generaties, om te beginnen met je zoons en dochters.’

Balans in de portfolio

Elshout wijst op het balanceren van de portfolio. ‘Net zoals je risico versus rendement afweegt, moet je ook de impact, negatief en positief, als derde dimensie meewegen. Alle drie de elementen zijn relevant bij beleggingsbeslissingen. Wij investeren in vastgoed, waarbij de vraag vaak was of een investering van bijvoorbeeld een miljoen euro in duurzaamheid zichzelf terugbetaalt. Misschien niet helemaal in huurprijzen, maar wel in de exit uit vastgoed.’

‘Dat is het punt’, reageert Van Nieuwenhuijzen. ‘Kunnen we altijd tot achter de komma uitrekenen dat duurzaamheid in beleggen loont? Nee, dat kunnen we niet. Maar daarom is het ook een investment belief. Je denkt dat het een goede beweging is en het bewijs en de cijfers komen daar achteraan. Deze moeten nog evolueren. Ik denk dat je over impactbeleggen hetzelfde debat hebt. Daarbij moet je iedere belegging wegen op de schaal van risico en rendement, maar ook op de schaal van impact. Onze cliënten eisen dat ook van ons.’

Net zoals je risico versus rendement afweegt, moet je ook de impact, negatief en positief, als derde dimensie meewegen.

Janssen: ‘Wij beleggen het pensioengeld van onze deelnemers, dus daar hebben we een visie op. We hebben onze deelnemers gevraagd naar hun kijk op duurzaam beleggen. Daar geven zij aan dat ze een pensioenfonds als een maatschappelijke organisatie zien, waarbij het rendement zich over een langere periode mag manifesteren. Sommigen geven zelfs aan dat als geïnvesteerd wordt in een oplossing voor een maatschappelijk probleem, zoals het klimaat of sociale ongelijkheid, duurzaamheid zwaarder mag wegen dan rendement, risico en kosten. Dat ligt wat mij betreft in lijn met een focus op langetermijnwaardecreatie. Daarom gaan we ook in gesprek met bedrijven waarin we beleggen om hen te helpen bij de transitie naar een duurzaam bedrijfsmodel. Tijdens deze gesprekken staan we uitgebreid stil bij en werken we aan de ESG-risico’s van het bedrijf.’

Handelaar verandert wereld niet

Alle beleggingen hebben impact. De handen gaan unaniem omhoog voor deze stelling. Gast: ‘Alle investeringen hebben impact. Alleen maar kopen en verkopen als een handelaar gaat de wereld niet veranderen. Dat is alleen handelen.’

Röring: ‘Dat klopt, puur en alleen handelen heeft geen meetbare impact. Om impact te hebben wanneer je actief bent met liquide assets, zoals beursgenoteerde aandelen, moet je direct het gesprek aan met het bedrijf waarin je investeert.’ Harkema: ‘Inderdaad, je kunt je kapitaalstromen sturen naar bedrijven die overduidelijk met ESG bezig zijn.’ 

Cleary: ‘Een simpele allocatie van middelen is wat mij betreft nog geen impactbeleggen. Bij dat laatste ben je veel meer aan het kijken wat er binnen de ondernemingen gebeurt aan duurzaamheid en ga je een langetermijnrelatie aan. Daar heb je het over specifiek toegewezen fondsen voor duidelijk omlijnde projecten waar je impact mee maakt. Ik denk overigens wel dat er een beweging op gang komt in het beleggingsuniversum dat we als investeerders meer en meer alleen in duurzame ondernemingen willen beleggen. Ook grote ondernemingen moeten dan mee en de duurzame transitie maken. Ik vind ook dat het waardevol is om het met het management van dergelijke ondernemingen te hebben over hun impactvolle en zinvolle transitie. Daar komt dan vervolgens bij dat we hen ondersteunen in die reis. Dat is echte impact maken. Dat kan ook impopulair overkomen. Omdat je bijvoorbeeld investeert in een oliemaatschappij die de transitie maakt naar een producent van hernieuwbare energie.’