Marc van Voorst tot Voorst: Veiligheid heeft zijn prijs
Door Marc van Voorst tot Voorst, Plaatsvervangend Directeur van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP)
Om veilig te blijven, moet Nederland zich ‘tot de tanden toe bewapenen’, aldus koning Willem-Alexander vorige week, daags voor Koningsdag. Een uitspraak die enkele jaren geleden ondenkbaar zou zijn geweest.
De wereld is echter ingrijpend veranderd: er woedt een gruwelijke loopgravenoorlog op het Europese continent, Amerika trekt zich terug als mondiale politieagent en China laat steeds vaker spierballentaal horen. De geopolitieke panelen zijn aan het verschuiven. Europa beseft dat het zijn eigen veiligheid moet waarborgen.
In maart 2025 presenteerde Ursula von der Leyen het vijfpuntenactieplan ReArm Europe, gericht op de herbewapening van Europa. Het plan moet in totaal 800 miljard euro aan defensie-investeringen mobiliseren, waarbij ook een beroep wordt gedaan op privaat kapitaal.
Een rondgang langs NVP-leden leerde dat de private equity- en venture capital-industrie niet onwelwillend staat tegenover investeringen in dual use-technologieën: innovatieve technologieën met zowel civiele als militaire toepassingen. Rechtstreekse investeringen in munitie en wapensystemen (single use) worden doorgaans gezien als een taak van de overheid. Ook bij dual use-investeringen bestaan nog de nodige knelpunten.
Uit onderzoek van PwC kwamen belangrijke obstakels naar voren: onzekerheid in business cases, onderbenutting van publieke financieringsinstrumenten, ESG-beleid en -regelgeving, reputatierisico’s, en technologische en marktgerelateerde risico’s. Deze punten werden in de gesprekken met NVP-leden herkend. Daarnaast speelt een ander probleem: fondsbeleggers (zoals institutionele investeerders en pensioenfondsen) hanteren nog exclusion lists.
Toch zien we ook hier beweging. Steeds vaker oriënteren beleggers in fondsen, limited partners, zich op fondsen die investeren in defensietechnologie. Pensioenfonds ABP gaf bij de pre-NAVO-top zelfs aan dat ‘security’ deel moet worden van de ‘S’ in ESG. Ook op dit vlak schuiven de panelen.
De bereidheid om specifieke dual use-fondsen op te zetten, is voorlopig nog beperkt. Vaak ontbreekt simpelweg de benodigde kennis. Maar dat kan snel veranderen als de vraag van beleggers blijft toenemen. We staan immers nog maar aan het begin van deze trend — een trend die alleen maar sterker zal worden en waarin de overheid, investeerders én beleggers ieder hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Er is een dringende behoefte aan meer dialoog. Overheden, investeerders en beleggers moeten samen aan tafel om obstakels weg te nemen en een gezamenlijke weg vooruit te vinden. De overheid zou hierin een coördinerende rol moeten pakken. Waar mogelijk draagt ook de NVP bij aan het faciliteren van deze discussie. Eén ding is zeker: het ‘tot de tanden toe bewapenen’ van Nederland en Europa kost tijd, inzet en investeringen. We kunnen ons geen uitstel permitteren.
