Kempen Nu, institutioneel - over illiquide beleggingen

March 23, 2022

Het is turbulent op de financiële markten. Geopolitieke risico’s bepalen nu het beeld, onderliggend woedt al vele jaren extreem ruim monetair beleid met grote gevolgen: lage rentes en hoge waarderingen van aandelen.

Illiquide beleggingen komen door deze trends vaker in het vizier omdat het rendement minder samenhang vertoont met de traditionele obligatie- en aandelenmarkten. Ook de toenemende verduurzaming en de weifelende houding van banken om financieringen te verstrekken, bieden categorieën als vastgoed, infrastructuur, landbouwgrond en private leningen & schulden kansen een aantrekkelijk rendement te behalen.

In deze editie van Nu, Institutioneel aandacht voor illiquide beleggingen. Zijn deze alleen mogelijk voor grote beleggingsportefeuilles? Is er ook lokaal én met impact mee te beleggen? En zijn dit type beleggingen mogelijk binnen het nieuwe pensioencontract?

1. Waarom krijgen illiquide categorieën meer aandacht?

De huidige omstandigheden op financiële markten confronteren beleggers met grote uitdagingen, niet alleen vanwege de oorlog die nu in Oekraïne woedt. Jarenlang extreem ruim monetair beleid van centrale banken heeft zijn sporen achtergelaten. Korte rentes zijn nul of negatief. Wereldwijd heeft bijna een kwart van de hoogwaardige (investment grade) obligaties een negatief effectief rendement. De kredietopslagen van obligaties zijn historisch laag terwijl de waarderingsniveaus van veel aandelenbeurzen juist hoog zijn. Al deze omstandigheden samen stellen beleggers voor een uitdagende zoektocht naar rendement.

Het is dan ook logisch dat beleggers in toenemende mate naar alternatieve beleggingscategorieën kijken. Gesteund door trends als verduurzaming en de terugtrekkende beweging van banken met het verstrekken van financieringen bieden categorieën als vastgoed, infrastructuur, landbouwgronden en private leningen en schulden mogelijkheden een aantrekkelijk rendement te behalen. De hogere mate van complexiteit en illiquiditeit betekent wel dat beleggen in deze categorieën op zorgvuldige wijze moet gebeuren. Bovendien heeft de COVID-19 pandemie tot grotere verschillen tussen de verschillende alternatieve categorieën geleid.

Alternatieve beleggingen bieden toegang tot alternatieve rendementsbronnen, buiten de traditionele obligatie- en aandelenmarkten. Het toevoegen van deze beleggingen aan een portefeuille verbetert vaak aantoonbaar het risico-rendementsprofiel. Sommige categorieën bieden kasstromen met een langetermijnkarakter. Bovendien maakt de directe vorm van beleggen, buiten de beurs om, het mogelijk voor een duurzaam karakter of zelfs een positieve maatschappelijke impact te kiezen.

2. Zijn illiquide categorieën alleen voorbehouden aan grote portefeuilles?

Nee, dat is in steeds mindere mate het geval. Illiquide beleggingen zijn doorgaans  wel complexer en minder transparant dan beursgenoteerde beleggingen, wat betekent dat meer tijd, kennis en kunde nodig is om in deze categorieën te beleggen. De juiste selectie is daarom cruciaal om te voorkomen dat verkeerde, kwetsbare beleggingen gekozen worden.

De afgelopen jaren zijn steeds meer vormen beschikbaar gekomen die de toegankelijkheid van illiquide categorieën vergroten en voldoende spreiding faciliteren, ook bij een kleinere omvang van de portefeuille. Een fiduciair beheerder kan hierbij een belangrijke rol spelen, niet alleen met kennis over de diverse categorieën, maar ook door bijvoorbeeld efficiënte uitvoering en door het samenbrengen van vermogens van meerdere beleggers.

3. Wat zijn de afwegingen tussen debt & equity?

De diversiteit van alternatieve beleggingscategorieën maakt de keuze lastig te kiezen binnen het spectrum van mogelijkheden. Een belangrijk onderscheid is de mogelijkheid tussen het verschaffen van eigen vermogen of vreemd vermogen.

Een belegger die eigen vermogen verschaft, wordt mede-eigenaar van het betreffende vastgoed, de infrastructuur of de grond. Dat biedt opwaarts potentieel, maar de belegger is ook blootgesteld aan het volledige economische risico. Het is van belang zorgvuldig te kijken naar de beschikbare relatieve rendementsverwachtigen en liquiditeitspremies.

Een belegger kan er ook voor kiezen vreemd vermogen te verschaffen, feitelijk een lening. Wij zijn van mening dat de eerder genoemde terugtrekkende beweging van banken op het gebied van financieringen tot aantrekkelijke mogelijkheden voor beleggers heeft geleid. Als verschaffer van vreemd vermogen is het opwaarts potentieel beperkt, maar het risico is lager en de aard van de leningen bevat vaak zekerheden. Zo is er veelal sprake van onderpand. De kredietvergoedingen zijn aantrekkelijk in vergelijking met vastrentende markten die via de beurzen toegankelijk zijn.

4. Ver weg of dichtbij beleggen?

Bij beleggen in illiquide categorieën wordt niet vaak direct gedacht aan mogelijkheden in eigen land, terwijl ook dit voor het pensioenfonds aantrekkelijk kan zijn. Dit principe noemen we ‘lokale impact’ beleggingen, waarbij het doel is lokaal impact te maken op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid en werkgelegenheid. Lokale beleggingen zijn voor deelnemers vaak herkenbaar en tastbaar en kunnen daarmee de identificatie met het pensioenfonds verhogen. Hierbij zijn diverse beleggingscategorieën geschikt voor het maken van impact in Nederland.

U kunt als pensioenfonds  onderzoeken welke beleggingen het best aansluiten bij uw concrete duurzaamheidsdoelen. Een voorbeeld van zo’n belegging is het investeren in zorgvastgoed door het verstrekken van leningen. Ook het financieren van duurzame projecten en technologie in eigen land is een mogelijkheid. De lokale proposities zijn nog volop in ontwikkeling, en bieden in de toekomst een aantrekkelijke additionele invulling voor uw portefeuille.

5. Zijn illiquide beleggen binnen het nieuwe pensioencontract (NPC) mogelijk?

Jazeker, het NPC biedt zelfs meer ruimte. Binnen het NPC komt het zogeheten Vereist Eigen Vermogen te vervallen. Hierdoor ervaren pensioenfondsen met name bij tekorten minder beperkingen bij het zoeken naar een optimale mix die het beste perspectief op een hoger rendement biedt. De keuze voor illiquide beleggingen hangt straks, meer dan in het huidige stelsel, af van de risicohouding. Het introduceren van spreiding door het gebruik van illiquide categorieën biedt perspectief op hoger rendement en lager risico. Dit kan bijdragen aan minder volatiliteit in de opbouw van kapitaal, of meer rendement bij dezelfde volatiliteit.