Dick Kamp: Risicomanagement en waardepropositie

21 november 2023

Door Dick Kamp, Director Pension, Investment and Risk bij Milliman Pensioen

De waardepropositie is een item dat mij na aan het hart ligt. De articulatie hiervan is lastig, maar ik zal een poging wagen. Wellicht zet het u aan het denken.

Elke organisatie, in wat voor vorm ook, heeft een waardepropositie, waarin centraal staat wie de klant is, welk probleem die klant heeft en hoe dat door de betrokken organisatie wordt opgelost. Ook wordt gekeken naar de sterke kanten van de klant en hoe die door de organisatie verder versterkt kunnen worden.

Dan nu de vertaling naar een pensioenfonds. Het probleem van de klant (de deelnemer) betreft van oudsher het verzorgen van een financiële oude dag. Het pensioenfonds zorgt hiervoor door premie te ontvangen, dit te beleggen en uitkeringen te doen. Zie hier de formulering van de waardepropositie, opgenomen in de missie van waarschijnlijk alle pensioenfondsen. Beleggen en administreren zijn zaken waar pensioenfondsen erg goed in zijn. En in toenemende mate ook in communiceren.

In toenemende mate is er bij mij het besef dat het hebben van vermogen uit premies en rendementen ook een andere verantwoordelijkheid met zich meebrengt, naast het doen van uitkeringen. Deze verantwoordelijkheid is mijns inziens maatschappelijk van aard. Ik probeer dat hierna nader te illustreren.

Natuurlijk, er is inmiddels MVB-beleid geformuleerd. Er wordt soms met enthousiasme en soms schoorvoetend belegd op basis van MVB-principes. Ook wordt op basis van risicoanalyses belegd, ter voorkoming van risico’s als gevolg van de klimaattransitie, fysieke klimaatrisico’s en voorkoming van vooral reputatierisico’s als gevolg van ESG-issues bij ondernemingen en landen.

Ik doel meer op het opnemen van een ‘inherent gevoelde offensieve’ doelstelling. De deelnemer is onderdeel van de maatschappij. Pensioen heeft primair de doelstelling vanuit maatschappelijk en economische perspectief om te zorgen voor een veilige financiële oude dag, zodat er in de toekomst geconsumeerd kan worden met slechts een beperkt beroep op de alsdan werkende bevolking. Tegelijkertijd is het gespaarde vermogen een belangrijke bron van investeringen in dezelfde economie, maar dan op dit moment. Een mooi circulair verhaal dat uitgaat van continuïteit.

Wat nu, als er vanuit de pensioenfondsen ook de verantwoordelijkheid wordt gevoeld dat gewerkt moet worden naar een betere maatschappij? Bijvoorbeeld door te zorgen dat de lucht, het water en de grond schoner worden. Dat er het verbruik van grondstoffen die niet hernieuwbaar zijn verminderd en wellicht zelfs gestopt moet worden. De lijst is bijna oneindig.

Door het formuleren van een bredere doelstelling – lees: waardepropositie – dan alleen het doen van uitkeringen, plaatsen pensioenfondsen zich in een breder maatschappelijk kader. Met de consolidatie die nu gaande is, de toegenomen professionaliteit, is dat ook goed mogelijk.

Gaat dit ten koste van financieel rendement? Dat is maar de vraag. Met de nodige deskundigheid behoeft dat, denk ik, eventueel heel beperkt te zijn. Probleem is echter ons denken. Wij zijn niet zonder meer in staat om maatschappelijk rendement in zodanige cijfers uit te drukken dat deze optelbaar zijn bij financieel rendement. Wat we wel weten, is dat als we niet actief werken aan het beter maken van de maatschappij, de te betalen prijs daarvan hoog is. Er wordt gewerkt aan methodieken om kwantitatief en kwalitatief rendement meer inzichtelijk te brengen en zo ook ‘optelbaar’.

Waar brengt dit ons? Ik pleit voor het expliciet opnemen van een maatschappelijke doelstelling in de waardepropositie van een pensioenfonds, naast de financiële doelstelling. Deze maatschappelijke doelstelling richt zich op een ‘verbetering van de wereld’, die zoveel mogelijk zichtbaar en meetbaar moet zijn over een tijdshorizon van 5 tot 25 jaar en waarover verantwoording wordt afgelegd in het jaarverslag van het fonds. Dit moet ervoor zorgen dat er naast een goed verzorgde oude dag ook een in alle opzichten betere leefomgeving is voor alle generaties.

Beste bestuurder, nu u in het kader van het nieuwe pensioenstelsel toch nadenkt over de waardepropositie van uw pensioenfonds, welke maatschappelijke doelstelling zou u willen formuleren?

Dit is de tweeëntwintigste column in een serie over risicomanagement. De serie heeft tot doel de lezer te prikkelen om risicomanagement te beschouwen als een integraal onderdeel van het runnen van een pensioenfonds.

Meer columns van Dick Kamp