eToro: Consumentenvertrouwen duidt op kunstmatig hoge beurskoersen

22 juni 2023

Sinds een maand geleden noteert de AEX Index 20% hoger dan de laagste koers in oktober 2022. Bij zo’n stijging is er in beursjargon dan sprake van een officiële bull markt.

De nieuwste cijfers over het lage consumentenvertrouwen in Nederland herinneren ons eraan dat het te vroeg is voor euforie. Het lijkt sterk op een klassieke melt-up rally. Dat wil zeggen dat naast lagere energieprijzen, de onverwacht sterke koersontwikkeling vooral wordt ingegeven door beleggers die bang zijn om de boot te missen en niet door een structurele verbetering van de economische omstandigheden.

Consumentenvertrouwen blijft laag

Het Nederlandse consumentenvertrouwen in juni, zoals gemeten door het CBS, blijft op hetzelfde lage niveau als de vorige drie maanden. Consumenten vinden het nu met name geen goede tijd om grote aankopen te doen. Lang niet alle werkenden en gepensioneerden hebben de hoge inflatie gecompenseerd gekregen door middel van een hoger loon of uitkering. De hoge rente maakt het minder aantrekkelijk om een huis met een hypotheek erop te kopen. De angst voor opnieuw hogere energieprijzen maakt huishoudens in het algemeen terughoudend.

Het glas is half leeg…

Niet alleen het consumentenvertrouwen duidt op een lagere economische groei in de tweede helft van het jaar. De Nederlandse inkoopmanagersindex (PMI) stond in mei op het laagste niveau van de afgelopen tien jaar, uitgezonderd het begin van de coronacrisis. Internationaal geven transportondernemingen als Maersk en Fedex lagere verwachtingen af. In het eerste kwartaal konden bedrijven hun cijfers vaak nog redden door de prijzen te verhogen. De verwachting is dat ze dat in het tweede kwartaal niet nog een keer kunnen doen. De zorg van DNB-baas Klaas Knot ten aanzien van een mogelijke loon-prijsspiraal lijkt op basis van dit soort gegevens ongegrond.

Het glas is half vol…

Wat houdt de aandelenmarkt dan op de been? De sterke arbeidsmarkt is zeker een factor. Zowel in Nederland als de EU is de werkloosheid lager dan in 2019. Zolang consumenten een baan hebben kunnen ze negatief denken, maar blijven ze wel inkomen ontvangen en uitgeven. Als er in beperkte mate ontslagen vallen heeft zeker een deel van die mensen naar alle waarschijnlijkheid snel weer een andere baan.

Een andere factor is het uitzicht op renteverlagingen, mogelijk al in de eerste helft van 2024. Als consumenten uit onzekerheid de hand op de knip houden zal de inflatie gaan dalen. Als de inflatie hard genoeg daalt is dat een belangrijke reden voor de Europese Centrale Bank om de rente niet langer zo hoog te houden.

Een zachte landing is niet uitgesloten

Historisch gezien duurt het gemiddeld 18 tot 24 maanden totdat de renteverhogingen effect sorteren in de reële economie. Dat is gemeten vanaf de eerste renteverhoging, die plaatsvond in juli 2022. Vaak komt er een einde aan een economische cyclus door een recessie, die soms zo zwaar is dat die uitmondt in een crisis.

Het hoeft echter niet zo te zijn. Tijdens de coronapandemie hebben bedrijven en huishoudens buffers aangelegd, die in de komende maanden kunnen worden benut. Dat maakt dat we op dit moment een ‘zachte landing’ niet kunnen uitsluiten. Zodra de inflatie onder controle is kan de ECB de rente verlagen en kan de basis worden gelegd voor een echte bull markt in de loop van 2024.