Cardano: Extra regels maken banken niet robuuster, meer scenariodenken wel

8 juni 2023

Met enige regelmaat wankelt er een regionale Amerikaanse bank die vervolgens door een grootbank moet worden overgenomen. De roep om strakke regels, scherper toezicht, grotere buffers en een royaal garantiefonds neemt daarmee toe.

Toch zijn dat slechts lapmiddelen die vooral schijnzekerheid opleveren, oplossingen voor problemen uit het verleden. De echte oplossing ligt in meer aandacht voor risicomanagement, met name in de vorm van scenariodenken, schrijven Rik Klerkx, CIO LDI & Private Markets, en Max Verheijen, Director Financial Markets bij Cardano in een nieuw artikel.

'Dat regiobanken in de VS nu in de problemen komen is voor een belangrijk deel een uitvloeisel van het jarenlang bestrijden van de gevolgen van de financiële crisis van 2008', licht Klerkx toe.

'Die effecten zijn met name te lijf gegaan door veel geld in de markt te pompen, in combinatie met lage rentes. De complexiteit van het financiële systeem brengt echter met zich mee dat het instabiel kan worden. Tal van Amerikaanse kleinere banken blijken hun assets en verplichtingen onvoldoende op elkaar te hebben afgestemd.

In de zoektocht naar positief rendement zijn ze langer lopende beleggingen aangegaan op zoek naar wat extra yield, maar die zijn snel minder waard geworden door de oplopende rente. Zodra dit bekend wordt en klanten in groten getale hun tegoeden opnemen, komt de bank in liquiditeitsproblemen en kan ze niet langer aan haar verplichtingen voldoen.

Dit is te beschouwen als een fase in een Minskycyclus, omdat deze op het oog plotselinge crisis bij de regionale banken door het financiële systeem zelf is opgeroepen. De instabiliteit in het systeem wordt al sinds de vorige crises onderliggend opgebouwd, niet of nauwelijks zichtbaar. Dat is altijd de uitdaging voor de risicomanager, die zich moet voorbereiden op nog niet zichtbare risico’s die zich vroeg of laat zullen aandienen.

Voor die goede voorbereiding is scenariodenken cruciaal. Alleen met het ontwikkelen en doordenken van scenario’s, ook voor extreme nooit eerder voorgekomen situaties, is solide assets- en verplichtingenmanagement mogelijk. Je bent dan als institutionele belegger beter voorbereid op problemen zoals die nu een aantal Amerikaanse regionale banken raken.' 

Verheijen gaat verder in op het belang van risicomanagement en het opstellen van scenario’s:

'Het opstellen en doorleven van scenario’s helpt bij het eerder herkennen van indicatoren dat trends in de financiële markten veranderen. Dat maakt proactiever handelen in de toekomst mogelijk wanneer een bepaald scenario zich ontvouwt. In het geval van de Amerikaanse banken was er bijvoorbeeld al een toenemende mismatch zichtbaar tussen bezittingen en verplichtingen.

Algemene publieke cijfers lieten dit evenwel nog niet zien, die zijn ook nu nog behoorlijk stabiel. Het is dan ook van belang om naar de juiste indicatoren te kijken. Zo zijn er na de crisis van 2008 meer regels gekomen en moeten banken bijvoorbeeld grotere buffers aanhouden. De buffers van de banken die nu in de problemen zijn gekomen waren dan ook ruim voldoende.

Ze waren echter belegd in assets met een gevoeligheid die anders was dan wat zich aan de verplichtingenkant afspeelde. Dat risico kwam pas in beeld nadat de rentes al snel waren opgelopen. Zo zijn stakeholders, inclusief het toezicht, in feite in slaap gesust doordat ze zich concentreerden op een verkeerde indicator, namelijk de omvang van de buffer en niet op de ‘kwaliteit’ ervan.

Als het om regelgeving gaat ligt de parallel met Nederlandse pensioenfondsen voor de hand. Het huidige pensioencontract kent veel regels, maar geen daarvan heeft kunnen voorkomen dat de dekkingsgraad van veel fondsen sterk te lijden heeft gehad van de sinds 2000 dalende rente.

In het nieuwe contract worden de regels nagenoeg losgelaten en wordt de pensioenuitkering variabel met de resultaten van de portefeuille. Doordat de pensioenuitkeringen daadwerkelijk gaan fluctueren krijgen pensioenfondsbestuurders meer oog voor risicomanagement. Een negatief rendement wordt immers onmiddellijk toebedeeld aan de deelnemers. De risicofunctie komt daardoor in het nieuwe contract ongetwijfeld meer in beeld. Zodat in geval van een mismatch tussen assets en verplichtingen er snel en adequaat kan worden ingegrepen.'