KPMG: Geopolitieke risico’s zetten verzekeringssector onder druk
De Nederlandse verzekeringssector ziet zich geconfronteerd met toenemende geopolitieke risico’s die mogelijk grote gevolgen hebben voor schadeclaims en de maatschappelijke positie van verzekeraars.
Dat blijkt uit een whitepaper van KPMG, waarin wordt betoogd dat de sector zich weliswaar bewust is van geopolitieke ontwikkelingen, maar dat de financiële vertaling en operationele implicaties nog uitblijven. ‘Dit creëert een schijnbare stabiliteit die echter op korte termijn kan veranderen.’
De term VUCA – Volatile, Uncertain, Complex and Ambiguous – wordt in het rapport gebruikt om de huidige mondiale situatie te duiden. Oorspronkelijk geïntroduceerd door het U.S. Army War College in 1987, is de term volgens KPMG actueler dan ooit.
‘Stilte voor de storm’
Volgens het consultancybureau groeit het bewustzijn over geopolitieke risico’s binnen de verzekeringssector, maar ontbreekt het nog aan structurele actie. Verzekeraars zouden zich bewust zijn van de potentiële dreigingen, maar ondervinden nog geen directe negatieve gevolgen. Deze situatie wordt door KPMG omschreven als “de stilte voor de storm”, waarin risico’s zich opbouwen zonder dat de impact al zichtbaar is in de dagelijkse praktijk.
Nieuwe vormen van oorlogsvoering en geopolitieke risico’s
Het consultancybureau identificeert vijf geopolitieke trends die het risicolandschap voor verzekeraars fundamenteel veranderen:
- Verschuivingen in machtsverhoudingen: Nieuwe handelsallianties en investeringshubs veranderen de mondiale economische verhoudingen. Maatregelen zoals importtarieven zorgen voor internationale spanningen.
- Complexere regelgeving en belastingdruk: Verschillen in wetgeving en fiscale systemen maken het lastig om grensoverschrijdend beleid te voeren.
- Technologische fragmentatie: Politieke rivaliteit beïnvloedt technologische ontwikkelingen, waarbij GenAI en andere geavanceerde technologieën een rol spelen in de geopolitieke machtsstrijd.
- Bedreigingen voor toeleveringsketens: Conflicten, cyberaanvallen en klimaatverandering zetten druk op infrastructuur en bevoorrading.
- Demografische en culturele druk op arbeidsmarkten: Factoren zoals vergrijzing, AI-integratie en veranderende werkculturen stellen bedrijven wereldwijd voor organisatorische uitdagingen.
Deze risico’s zijn gebaseerd op de studie Top Geopolitical Risks 2025 van KPMG.
Verzekeringstechnische risico’s
Volgens he bedrijf vallen bepaalde vormen van asymmetrische oorlogsvoering – zoals cyberaanvallen of sabotage van infrastructuur – niet altijd onder bestaande uitsluitingen in polissen. Dat zou verzekeraars financieel kwetsbaar maken. Ook reputatierisico’s nemen toe, stelt het bureau. Wanneer verzekeraars schade niet (langer) dekken die voortkomt uit geopolitieke gebeurtenissen, kan dat leiden tot een vertrouwensbreuk met de samenleving.
Klimaatverandering als geopolitieke versneller
Klimaatverandering wordt in het rapport van het adviesbureau omschreven als een katalysator voor geopolitieke spanningen. Volgens het bureau leidt dit niet alleen tot directe fysieke schade, zoals overstromingen en stormen, maar vertraagt internationale verdeeldheid ook de aanpak ervan.
Economische fragmentatie
KPMG wijst erop dat de globalisering onder druk staat en plaatsmaakt voor regionalisering. Voor verzekeraars betekent dit volgens het bureau stijgende kosten, verstoorde toeleveringsketens en een grotere kans op fraude. Daarnaast zouden veel dienstverleners kwetsbaar zijn door hun afhankelijkheid van buitenlandse IT-leveranciers, wat risico’s met zich meebrengt op het gebied van datatoegang, privacy en operationele continuïteit.
Oplossingsrichtingen
Het consultancybedrijf pleit in de whitepaper voor een aantal strategische aanpassingen:
- Scenarioplanning: Het periodiek ontwikkelen van uiteenlopende toekomstscenario’s zou verzekeraars helpen bij het anticiperen op geopolitieke dreigingen. Volgens het bedrijf wordt dit in de praktijk nog te weinig gedaan.
- Sectorbrede samenwerking: Een gezamenlijke aanpak van risico’s via brancheorganisaties, overheden en herverzekeraars is volgens het adviesbureau noodzakelijk. Publiek-private samenwerking, naar het voorbeeld van risicodelingsmodellen zoals de atoompool, wordt als optie genoemd.
- Verschuiving van schadevergoeding naar preventie: Verzekeraars zouden zich meer moeten richten op preventie in plaats van alleen op vergoeding. Het consultancybureau pleit voor investeringen in vroegsignalering, data-analyse en klantgerichte preventiediensten.
- Transparante communicatie: Verzekeraars zouden proactief moeten communiceren over de impact van geopolitieke risico’s op de dekking en premie. Dit helpt volgens het bedrijf bij het managen van verwachtingen en het voorkomen van reputatieschade.