LFDE: Beleggers creëren orde uit de chaos
Chaos in Washington: de aankondigingen van invoerheffingen volgen elkaar in rap tempo op, de ene nog onvoorspelbaarder dan de andere. Zo kregen Braziliaanse producten onlangs met ingang van 1 augustus een tarief van 50% opgelegd, terwijl de Verenigde Staten met dat land zelfs een handelsoverschot hebben! Het zoveelste bewijs – voor wie daar nog aan twijfelde – dat de Amerikaanse regering zich in haar besluiten niet laat leiden door wat in economisch opzicht rationeel is.
Beleggers lijken zich van dat alles echter weinig aan te trekken. Op 10 juli noteerden Amerikaanse aandelen 4% hoger dan een maand eerder, op de voet gevolgd door die uit de opkomende landen, terwijl Europese aandelen stabiel bleven.
Een eerste verklaring daarvoor is dat de markt weinig geloof hecht aan de aangekondigde belastingen. De ervaring van april, toen al kort na de opzichtige aankondiging van 'wederkerige heffingen' bleek dat zelfs de luidst verkondigde maatregelen amper een dag later kunnen worden teruggedraaid of voor onbepaalde duur worden opgeschort, heeft beleggers geleerd de woorden van de president met een flinke korrel zout te nemen.
Zij gaan ervan uit dat als puntje bij paaltje komt, de economische ratio zal zegevieren. Zo verloor de Braziliaanse aandelenmarkt na de onverwachte aankondiging van heffingen van 50% slechts enkele procenten terrein en maakte hij op maandbasis pas op de plaats. En in de Amerikaanse kopermarkt, die eveneens bedreigd wordt met een tarief van 50%, zit slechts een fractie van de binnenlandse meerprijs als gevolg van die heffing verrekend.
De partijen die op die markt actief zijn, lijken dus niet te geloven dat die heffing onverkort zal worden ingevoerd. Dat wel doen lijkt eerlijk gezegd ook contraproductief, want het zou een mokerslag betekenen voor het verbruik van geïmporteerd koper in de Verenigde Staten, terwijl dat voor heel wat activiteiten van levensbelang is. Koper is namelijk niet alleen essentieel voor de bouw van auto's en elektrische infrastructuur, maar ook voor de ontwikkeling van nieuwe datacenters, die de motor vormen van de Amerikaanse groei.
De heffing zou met andere woorden de lokale productiviteit afremmen. In Washington overheerst echter het langetermijnstreven naar autonomie op het gebied van industriële metalen, ook al duurt het jaren of zelfs decennia om een mijn in gebruik te nemen. Tot het zover is, neemt de behoefte in principe alleen maar toe, zeker als de bouw van mijnen vertraging oploopt, waardoor de gewenste autonomie verder op de lange baan wordt geschoven en dus een illusie lijkt.
Een tweede verklaring is dat beleggers hun huiswerk hebben gemaakt en orde in de chaos trachten te scheppen, met name door erop te rekenen dat bedrijven hun toeleveringsketen kunnen herschikken of de extra kosten kunnen doorrekenen. Een beetje zoals tornado's sterk geordende structuren zijn die ontstaan uit meteorologische storingen wanneer zij voldoende thermische energie vinden om te ontsnappen aan de wanorde (wat we 'entropie' noemen), zou de markt vandaag aan Trumps chaos kunnen ontkomen door energie te putten uit de instroom van kapitaal in Wall Street. Zo'n 'dissipatief' systeem kan standhouden zolang het met nieuwe energie gevoed wordt.
De situatie van de markten is weliswaar niet helemaal dezelfde, maar naar analogie daarmee zou hun opwaartse werveling dus kunnen aanhouden zolang beleggers en bedrijven gretig aandelen blijven kopen, wat zeker het geval is nu de markten stijgen. Op die manier zou orde ontstaan uit de chaos.
Het nadeel van dat verschijnsel is dat een steeds hoger klimmend Wall Street niet meer zou functioneren als vangrail om te verhinderen dat het Oval Office uit de bocht gaat. Na de eerste aankondiging van 'wederkerige' heffingen heeft de terugval van de markt, in het bijzonder de obligatiemarkt, er daarentegen ongetwijfeld toe bijgedragen dat de president op zijn stappen terugkeerde en al na enkele dagen uitstel verleende voor onderhandelingen en de toon verzachtte.
Als de aankondiging van nieuwe heffingen de markt niet langer in het rood duwt, welke tegenmacht kan Amerika's president dan nog intomen? Internationale organisaties werpen bij hem geen gewicht in de schaal. Amerikaanse federale rechters, die geprobeerd hebben om via het recht tussenbeide te komen, zagen hun macht beknot door het Hooggerechtshof, waarin de Republikeinen de touwtjes stevig in handen hebben.
De Amerikaanse Federal Reserve, het laatste bolwerk ter bescherming van de markten, laat wel nog een onafhankelijk geluid horen en heeft veel gezag. De centrale bank heeft echter geen bevoegdheden op het gebied van invoerheffingen en wordt voortdurend geconfronteerd met destabilisatiepogingen vanuit het Witte Huis, dat er geen geheim van maakt dat de volgende voorzitter van de Fed naar Trumps pijpen zal dansen. Er lijkt vandaag dus geen tegenmacht meer te zijn die Trumps tornado kan doen stilvallen.
Behalve dan ... de economie zelf. Als die er uiteindelijk sterk op achteruit zou gaan, zoals door de hogere invoerheffingen te vrezen valt, zou dat een terugkeer van de economische ratio kunnen bewerkstelligen. Dat zou echter per definitie een woelig proces zijn. De ene chaos zou dus kunnen uitmonden in een andere, die op lange termijn misschien wel te verkiezen is.
