Dit blijkt uit een berekening door DNB van de productiviteitsgroei in de zogenoemde relevante marktsector. Dat zijn de sectoren waarin de groei van de arbeidsproductiviteit goed te meten is. Bedrijfstakken met specifieke meetproblemen zijn buiten beschouwing gelaten, zoals de publieke sector en de delfstofwinning, waar de sluiting van de gasvelden het beeld vertekent.

Arbeidsproductiviteitsgroei stabiel in de relevante marktsector

De arbeidsproductiviteitsgroei in de relevante marktsector bedroeg gemiddeld 1,1% per jaar tussen 2013 en 2023, en was daarmee een stuk hoger dan de 0,4% voor de totale economie.

De arbeidsproductiviteitsgroei in Nederland (1,1%) ligt daarmee net boven die voor het eurogebied (1,0%), maar nog steeds lager dan die in de relevante marktsector van de VS (1,7%). Wat opvalt is dat de arbeidsproductiviteitsgroei in de relevante marktsector de laatste 10 jaar vrij stabiel is gebleven.

Verschil met de VS komt grotendeels door technologische bedrijven

Een veelgehoorde boodschap is dat Nederland en Europa qua welvaartsgroei achterblijven bij de Verenigde Staten. Een belangrijke oorzaak voor dit verschil is de productiviteitsgroei in de technologische sectoren. Tussen 2013 en 2019 lag de productiviteitsgroei in de technologiesectoren in de VS op 5,6% per jaar, tegenover 1,6% in het eurogebied en 0,6% in Nederland. Dit sluit aan bij de bevindingen van het Draghi-rapport, waar men ook wijst op de sterke groei in de Amerikaanse technologische sector in de afgelopen decennia.

Een zuiverder beeld van arbeidsproductiviteit in de economie

Door gebruik te maken van de definitie van ‘de relevante markt’, waarbij we sectoren met meetproblemen en andere verstoring buiten beschouwing laten, krijgen we een genuanceerder beeld van de productiviteitsontwikkeling.

Er zijn vooral meetproblemen in publieke sectoren. In tegenstelling tot de private sector, worden goederen en diensten die de publieke sector produceert niet vrij verhandeld. Dit maakt het moeilijk om hun waarde nauwkeurig te bepalen. Want wat is de waarde van een uur les op de basisschool? De productiviteitsgroei in de publieke sector is daarom niet te vergelijken met die in private sectoren zoals de handel en dat verstoort het macrobeeld.

Andere meetproblemen zijn er bij de delfstoffenwinning. De waarde van de gaswinning hangt af van hoeveel gas er uit de grond wordt gehaald. Door de sluiting van de Groningse gasvelden is die waarde aanzienlijk afgenomen waardoor de arbeidsproductiviteit in de statistieken ook is gedaald. Dit zorgt voor een verstoring in de productiviteitscijfers over de Nederlandse economie. Daarom laten we die bedrijfstak ook buiten beschouwing.

Arbeidsproductiviteit is de sleutel tot welvaart…

De Nederlandse economie groeit als we meer uren werken of als onze arbeidsproductiviteit toeneemt. Doordat steeds meer mensen met pensioen zijn en er minder jonge mensen bijkomen, zijn we de komende jaren vooral aangewezen op arbeidsproductiviteitsgroei als basis voor economische groei.

De overheid, bedrijven en werknemers moeten gezamenlijk werken aan die hogere arbeidsproductiviteitsgroei. Bedrijven kunnen hun productiviteitsniveau verhogen door investeringen in technologie en automatisering, maar ook door versterking van kennis en vaardigheden van werknemers, het slimmer organiseren van werkprocessen en goede managementvaardigheden.

De overheid kan bijdragen aan productiviteitsgroei door te investeren in onderwijs en wetenschap, het verminderen van regeldruk voor bedrijven en het versterken van de bedrijfsdynamiek. Ook het faciliteren van, en toezien op, een correcte beprijzing van schaarse productiefactoren hoort daarbij; denk bijvoorbeeld aan handhaving van arbeidswet- en regelgeving. Het wegnemen van barrières en verstoringen voor economische dynamiek is dus belangrijk, zodat nieuwe en productieve bedrijven ruimte hebben om te groeien.

… en voltooiing van de Europese interne markt versterkt de productiviteitsgroei.

Naast binnenlandse acties, vraagt productiviteitsgroei om een sterke Europese samenwerking. Zeker in deze onzekere geopolitieke buitenwereld. De Nederlandse economie is erg afhankelijk van handel. Met name de handel binnen de Europese Unie is belangrijk: 70% van de Nederlandse export blijft binnen Europa.

Tegelijkertijd zijn er nog altijd belemmeringen binnen de EU die het moeilijk maken om handel te drijven en die innovatie in de weg staan. Het weghalen van die barrières kan de innovatie en handel versterken en volgens het IMF zelfs leiden tot een 7% hogere arbeidsproductiviteit. Daarom is het belangrijk om werk te maken van de aanbevelingen van de Commissie Draghi en de interne markt te voltooien.