Stan Veuger: Polarisatie verlamt Amerikaanse politiek

Stan Veuger: Polarisatie verlamt Amerikaanse politiek

United States Politics
Stan Veuger (photo archive AEI)

Het politieke compromis is verdwenen uit de Amerikaanse politiek. Dat maakt regeren aanzienlijk gecompliceerder. De oorzaken hiervoor liggen diep en er is voorlopig geen reden om te hopen op een minder confronterend politiek klimaat.
 
Door Joost van Mierlo

 
Dat stelt Stan Veuger, een Nederlandse econoom en Fellow van het in Washington gevestigde American Enterprise Institute (AEI). Veuger noemt het instituut een ‘centrumrechtse denktank’. De polarisatie in de Amerikaanse politiek zorgt ervoor dat het herstelprogramma van president Joe Biden stokt. Met een flinterdunne meerderheid voor de Democraten in de Senaat kan een enkele weerbarstige Democratische senator nieuwe wetgeving tegenhouden. En dan dreigen de Democraten tijdens de verkiezingen in november ook nog eens hun meerderheid in het parlement kwijt te raken.

Het zijn op het eerste oog barre tijden voor de Amerikaanse politiek. Maar voor Veuger, die de politieke ontwikkelingen in Washington op de voet volgt, zijn het in zekere zin gouden tijden. De aaneenschakeling van politieke conflicten vraagt immers om dagelijkse reacties en bespiegelingen. En dat is precies waar Veuger en zijn mede-Fellows zich mee bezighouden.

Het is nu veertien maanden geleden dat Biden aantrad als president. De economische groei is hoog, de werkloosheid laag, maar de populariteit van Biden is nog lager. Waarom?

‘Het eerste jaar van het presidentschap van Biden werd feitelijk bepaald door twee gebeurtenissen die plaatsvonden voor zijn inauguratie. Begin januari vorig jaar kozen inwoners van Georgia voor twee Democratische senatoren. Naast de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden hadden de Democraten nu ook een effectieve meerderheid in de Senaat. Het zetelaantal was weliswaar 50-50, maar daarmee werd de stem van vice-president Kamala Harris doorslaggevend. Ineens was er beleid mogelijk. Er konden rechters worden benoemd en, nog belangrijker, het beloofde herstelprogramma kon worden doorgevoerd.

Een dag later werd het Capitool bestormd door aanhangers van Trump. Samen met het feit dat Trump zijn nederlaag bleef ontkennen, zorgde dit voor een chaotische overdracht van het presidentschap. Er was feitelijk geen overdracht. De chaos had kunnen eindigen als het impeachmentproces tegen Trump daarna succesvol was verlopen. Maar hoewel een aantal Republikeinen voor impeachment stemde, was er bij lange na niet genoeg steun voor de noodzakelijke twee derde meerderheid.’

Waarom waren die twee gebeurtenissen bepalend?

‘Ze maakten het mogelijk om het herstelprogramma versneld door te voeren. Ik denk dat de Amerikaanse regering zelf verbaasd was dat het hele herstelprogramma ter waarde van 1.700 miljard dollar zonder enige betekenisvolle weerstand werd aangenomen. Dat kan in ieder geval deels worden verklaard door de weerstand die er bij de Democraten bestond tegen Republikeinen in het algemeen en tegen Trump in het bijzonder.’

 

Wat ik signaleer, is dat het bestrijden van inflatie niet de hoogste prioriteit heeft.

 

Dat lijkt toch juist op een goede start voor het presidentschap?

‘Als je het met de kennis van nu bekijkt, is het twijfelachtig. In de eerste plaats kunnen er vraagtekens worden gezet bij de effectiviteit van het programma. Er werden cheques uitgedeeld aan alle Amerikanen, terwijl een groot deel van de Amerikanen die steun niet nodig had. Tijdens de pandemie konden veel Amerikanen hun geld niet uitgeven, zodat er aardig wat werd gespaard. Het geld dat werd uitgedeeld, heeft zeker bijgedragen aan de huidige hoge inflatie.

Er waren tal van mogelijkheden om aan het oorspronkelijke plan te schaven, zonder dat dit het herstel van de economie zou hebben aangetast. Staten en grotere steden kregen honderden miljarden toegeschoven. Ze gebruikten dat geld om gaten te dichten in de diverse pensioenfondsen voor lokale ambtenaren.

Maar het zorgde er ook voor dat het overheidstekort aanzienlijk steeg en het maakte het lastiger, door de verhoging van de staatsschuld en de inflatie, om de andere onderdelen van het Build Back Better-programma door te voeren. Het stimuleringsprogramma voor de infrastructuur werd nog wel goedgekeurd, maar het is de vraag om hoeveel nieuw geld dat feitelijk gaat. Bovendien maakt het voor de economische groei echt niet zoveel uit of je twee minuten sneller kunt vliegen van DC naar Boston.’

Het Build Back Better-plan lijkt nu te zijn afgeschreven. Ervoor in de plaats komen diverse kleinere plannen. Is dat niet veel beter?

‘De retoriek is de afgelopen weken aanzienlijk veranderd. Er komen nu voorstellen om de eigen industrie te stimuleren en plannen om bijvoorbeeld eigen chipfabrieken te bouwen. Daarvoor is misschien wel steun te krijgen bij de Republikeinen. Het is echter de vraag in hoeverre dat bijdraagt aan het bestrijden van de inflatie. En het is ook onzeker of het helpt om eigen staalfabrieken te bouwen. Het is waarschijnlijk niet goedkoper, anders was de industrie waarschijnlijk nooit verdwenen.’

Inflatie is echter niet alleen een probleem in de Verenigde Staten…

‘Dat klopt, maar het heeft in de Verenigde Staten wel een ander karakter dan in Europese landen. Daar wordt het vooral veroorzaakt door hoge energiekosten. Hier is het een probleem dat in hoge mate wordt veroorzaakt door een hoge vraag.’

 

De realiteit is dat de partijen uit elkaar lijken te drijven. Dat is geen nieuw fenomeen, maar een ontwikkeling die feitelijk al in de jaren zestig begon.

 

Wat kan eraan worden gedaan?

‘Het is de vraag of deze regering het wel zo’n groot probleem vindt. Het is in zekere zin dezelfde situatie als in de jaren zeventig, waar een hoge inflatie de prijs was die betaald werd voor een lage werkloosheid. En die werkloosheid bevindt zich in de Verenigde Staten juist op een historisch dieptepunt, iets wat de huidige regering niet voldoende kan benadrukken.

Dat inflatie niet als een echt probleem werd beschouwd, zag je ook bij de benoemingen van het nieuwe bestuur van de Federal Reserve. Biden had de mogelijkheid om zogenoemde haviken aan te stellen, maar koos vooral voor duiven. De reactie van de centrale bank op de stijgende inflatie is dan ook redelijk traag.’

Is niets doen een optie?

‘Wat ik signaleer, is dat het bestrijden van inflatie niet de hoogste prioriteit heeft. Maar dat betekent niet dat er niets kan worden gedaan. Het zou bijvoorbeeld goed zijn om bepaalde importrestricties op te heffen. Die stammen nog uit de periode dat Trump dacht dat het goed was om de eigen industrie te helpen met dat soort heffingen. Maar ook hier zie je de regering niet reageren.’

Wat kan er nog meer worden gedaan?

‘Een andere maatregel zou zijn om de beperkingen rondom immigratie te reduceren. Dat wil niet zeggen dat de grens naar Mexico moet worden geopend, maar het zou heel verstandig zijn om de visum-beperkingen voor IT-specialisten of andere arbeidscategorieën te verminderen. Ik kan me niet voorstellen dat dat op grote bezwaren stuit van de Amerikanen, zolang er maar geen chaos is aan de grens.’

 

CV

Stan Veuger studeerde Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en Spaanse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Utrecht. Hij promoveerde in 2012 aan Harvard University en is sindsdien werkzaam voor het American Enterprise Institute in Washington. Veuger gaf samen met Michael Strain in 2016 het boek ‘Economic Freedom and Human Flourishing’ uit. Hij doceerde de afgelopen jaren onder andere aan Harvard University en Tilburg University en is een veelgevraagde commentator bij onder meer CNN en The New York Times.

 

Attachments