Andy Langenkamp: Is de grote omslag begonnen?
Andy Langenkamp: Is de grote omslag begonnen?
Door Andy Langenkamp, Senior Politiek Analist bij ECR Research
Aandelenmarkten leken tot gisteren onverstoorbaar voor alles behalve mogelijke verkrappingssignalen vanuit de grote centrale banken. De voortdenderende Delta-variant, onmin binnen de OPEC en spanningen tussen supermachten, het deerde allemaal niet. Met name de Amerikaanse beurzen noteerden het ene na het andere record.
Gisteren sloeg toch de sfeer om, als een donderslag bij een hemel die weliswaar niet al te helder, maar toch zeker geen gitzwarte wolkendek was. De coronamutatie die voorheen bekend stond als de Indiase variant heeft behalve wetenschappers nu ook beleggers angst aangejaagd. Welke krachten vanuit politiek-economische en geopolitieke hoek die het negatieve sentiment kunnen versterken, moeten investeerders nu in oog houden?
De twee giganten
Allereerst worstelt de Amerikaanse president Joe Biden met de vaccinatiecampagne (de EU is de VS inmiddels voorbijgestreefd wat betreft het percentage mensen met een eerste vaccinatie), met problemen rond de zuidelijke grens en met het door het Congres loodsen van zijn plannen ter stimulering van de Amerikaanse – zeer breed geformuleerde – infrastructuur en het versterken van de verzorgingsstaat. Dit alles moet worden bezien tegen de achtergrond van een politiek systeem dat sowieso al in de voegen kraakt en waar het vertrouwen van het volk in de politieke instituties op een bedroevend laag niveau ligt.
Die andere reus op het wereldtoneel, China, heeft bij monde van leider Xi Jinping tijdens de feestelijkheden ter ere van het honderdjarig bestaan van de Chinese Communistische Partij wederom geen twijfel laten bestaan over de boodschap dat China zich niet meer de les laat lezen door de rest van de wereld. Overal was de quote te lezen die aan duidelijkheid weinig te wensen overliet: 'Wie op ramkoers gaat [met China] zal stuiten op een grote muur van staal die is gevormd uit het vlees en bloed van 1,4 miljard Chinezen.'
Vrijheid te grabbel
Niet alleen in China wordt de autoritaire lijn harder, de vrijheid staat wereldwijd onder toenemende druk.
Ten eerste zorgt dit voor toenemende spanningen tussen de ‘vrije’ landen en de autoritaire staten.
Ten tweede zorgen de opmars van China en de veronderstelde haperende Westerse politieke systemen ervoor dat mensen in het Westen meer openstaan voor het idee van een sterke leider en andere autoritaire ideeën. Dit ondermijnt de politieke stabiliteit in Westerse maatschappijen en vormt daarmee een risico voor het investeringsklimaat.
Ten derde is het de vraag of met de lijn die Xi en de CCP hebben ingezet de economische innovatie uiteindelijk niet lijdt onder de toenemende controle van de partij over de staat en onder de concentratie van macht bij Xi.
Overigens ligt niet alleen de politieke vrijheid onder vuur. De afgelopen jaren worden ook steeds meer vraagtekens geplaatst bij vrijhandel, waarbij geopolitiek en economische betrekkingen dwars door elkaar heen lopen.
Een concreet voorbeeld zijn de recente cijfers van Ericsson. Het telecombedrijf zag de omzet in China dramatisch terugvallen. Het bedrijf zit klem in de strijd tussen het Westen en China. De Zweedse toezichthouder vindt dat het Chinese Huawei een strategisch risico vormt en sloot – waarschijnlijk ook onder Amerikaanse druk – het bedrijf daarom uit voor de levering van apparatuur voor het nationale 5G-netwerk. Ericsson kreeg het daarop voor de kiezen in China. Dergelijke geo-economische steekspellen zullen we waarschijnlijk steeds vaker zien.
Het borrelt, suddert en kookt
Kijken we naar de bredere Europese economie, dan valt op dat de Europese Commissie nog sneller herstelt dan eerder gedacht. Maar op de achtergrond spelen binnen de Eurozone en de EU verschillende potentiële spelbrekers, waaronder de oplopende onmin tussen een aantal oostelijke lidstaten en de rest, twijfels of de beloofde hervormingen wel waargemaakt worden, de nasleep en verdere afhandeling van Brexit en de economische divergentie tussen grofweg noord en zuid. Daar is dus ook de corona-angst bij gekomen, die nu heeft toegeslagen op de financiële markten.
Buiten de westerse wereld verloopt het vaccineren tegen corona uiterst traag. Dit terwijl met name de Delta-variant razendsnel om zich heen grijpt en in veel grote opkomende economieën maar een klein deel van de bevolking gevaccineerd is. In bijvoorbeeld Zuid-Afrika, Indonesië, Rusland en India variëren de percentages van mensen met een eerste inenting tussen de 4 en 23%.
De coronacrisis heeft bestaande autoritaire en populistische tendensen in veel landen aangewakkerd. De met de pandemie gepaard gaande economische ellende heeft daarbij een aantal staten waar het al borrelde, tot het kookpunt gebracht, waaronder Chili, Brazilië en Libanon. Maar vlak ook de onrust en onvrede in bijvoorbeeld Turkije, Thailand en India niet uit.
Iran verdient een aparte vermelding, omdat de theocratie weer de verdenking op zich heeft gelaten dat haar nucleaire programma meer tot doel heeft dan alleen vreedzame toepassingen. Volgende maand treedt bovendien een hardliner aan als president.
In het bredere Midden-Oosten zijn we getuige van toenemende strubbelingen tussen onder andere Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Wereldwijd zijn grootschalige demonstraties en protesten sowieso al met 36% toegenomen sinds de financiële crisis en in het Midden-Oosten zelfs met 229%.
Impact op de markten
De wisselwerking tussen de huidige coronagolf en bovenstaande politieke risico’s kan op verschillende manieren doorwerken in de markten. Als onrust voor safe haven flows richting de dollar zorgt, dan kan dit leiden tot zeer gevoelige klappen voor veel toch al aangeslagen opkomende markten, aangezien ze veel dollarschulden hebben en de schuldenlasten veel zwaarder zullen wegen en omdat importen dan duurder worden.
De ellende in de Emerging Markets heeft ook repercussie voor het Westen, aangezien hernieuwde lockdowns voor problemen zullen zorgen in aanvoerketens, met dus dan vanuit de aanbodzijde extra inflatiedruk.
ECR Research publiceert al 40 jaar volledig onafhankelijke analyses op het gebied van asset allocatie, wereldwijde financiële markten, politiek en valuta- & rentemarkten.
Lezers van Financial Investigator kunnen kosteloos kennismaken op www.ecrresearch.