Han Dieperink: Het einde van het Chinese zero-covid-beleid
Han Dieperink: Het einde van het Chinese zero-covid-beleid
Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel
Net zoals de zero interest rate policy (ZIRP) en de net zero carbon policy was ook de zero covid policy bij voorbaat gedoemd te mislukken. De demonstraties van afgelopen weekend versnellen het einde van dit beleid.
China is een dictatuur, maar dat betekent niet dat de bevolking geen invloed heeft op het beleid. In het Chinese volkscongres zitten afgevaardigden uit het hele land. Dit zijn meestal dezelfde mensen die vanuit Beijing worden aangesproken als er zaken lokaal fout gaan.
Nu zijn in China de bergen hoog en is de keizer ver weg. Als er daarom lokaal wat fout gaat, is meestal de eerste reactie om alles in de doofpot te stoppen. Maar in de tijd van internet en sociale media lukt dat zelfs in China niet meer.
Het falende doofpotbeleid
In 2011 ontspoorde een hogesnelheidslijn waarbij 38 mensen omkwamen en 192 passagiers gewond raakten. In plaats van een uitvoerig onderzoek kwamen er graafmachines die binnen 18 uur na het ongeval de treinstellen hadden begraven.
De aanvankelijke verklaring van de overheid na het bekend worden van dit nieuws via sociale media was dat in de treinen hoogstaande technologie zat die niet in buitenlandse handen mocht vallen. Daarna volgde als verklaring dat de bodem nogal modderig was, een probleem dat werd verholpen door de treinstellen te begraven en er droge aarde op te gooien.
Pas toen daarna beelden op sociale media verschenen waarop te zien was dat er nog twee lichamen uit het wrak vielen op het moment dat de graafmachines aan het werk waren, was het middel erger dan de kwaal.
Rust tegen elke prijs
De reden dat lokale Chinese leiders boven alles de rust willen bewaren, heeft ook te maken met de vrees voor de reactie vanuit Beijing. Op het moment dat lokale bestuurders falen, kunnen de straffen zwaar zijn. Bovendien kan sociale onrust uiteindelijk uitmonden in een mars naar het Plein van de Hemelse Vrede.
Dat doet denken aan de studentenopstand meer dan dertig jaar geleden, die mag worden gezien als het nationale Chinese trauma en een duidelijk angstbeeld heeft gecreëerd voor de machthebbers. In de jaren tachtig waren de studenten die in Beijing studeerden immers allemaal kinderen van partijleden. Dat betekende dus dat de partij genoodzaakt was om een opstand van de eigen kinderen bloedig neer te slaan.
Het mag duidelijk zijn dat Beijing een herhaling tegen elke prijs wil voorkomen. De rust moet worden bewaard, tegen elke prijs. Sociale stabiliteit was ook onder eerdere keizers vaak het ultieme doel om aan de macht te blijven.
Het standaard Chinese draaiboek bij sociale onrust is dat de demonstranten moeten worden verspreid en dat de leiders indien nodig moeten worden opgepakt. Daarna wordt er echter geluisterd naar de opstandelingen en worden er in alle stilte concessies gedaan om de onderliggende problemen op te lossen.
Het onhoudbare zero covid-beleid
De opstand gaat nu vooral over de onduidelijke covid-regels. China had altijd al een zero-covid-beleid en toen er in 2020 veel gepensioneerden overleden in Italië en Zweden, werd dat beleid als bewijs gezien voor de superioriteit van het Chinese systeem.
Dat zero-covid-beleid was ook noodzakelijk omdat juist oudere Chinezen geloofden in de traditionele Chinese geneeskunst. Diezelfde groep bleek echter ook bovengemiddeld gevoelig voor covid. Door het geloof in de Chinese geneeskunst waren er in China minder gevaccineerden, nog even afgezien van de kwaliteit van de Chinese vaccins.
Toen kwam de overheid met versoepelingen van dit zero-covid-beleid, met als gevolg dat de regels onduidelijk werden voor lokale bestuurders. Die kregen de opdracht het virus in te dammen, maar de impact van de restricties die daar bij hoorden zoveel mogelijk te beperken. Het resultaat was lokale versoepelingen van het beleid, die ertoe leidden dat er zoveel besmettingen kwamen, dat er hard op de rem moest worden getrapt.
Directe aanleiding voor de demonstraties was een brand in een flatgebouw in Urumqi, waar volgens sociale media slachtoffers niet konden ontsnappen vanwege de covid-restricties. De demonstraties met tienduizenden demonstranten hebben zich snel verspreid naar andere steden in China, waaronder Shanghai, Beijing, Wuhan en Chengdu. Er zijn verschillende mensen opgepakt, waaronder twee buitenlandse journalisten.
Een geleidelijke overgang
Zonder de strengste maatregelen kan de Chinese overheid covid niet meer onder controle krijgen, maar gegeven de recente demonstraties is het onmogelijk om aan het zero-covid-beleid vast te houden. Tegelijkertijd is het onwaarschijnlijk dat het roer ineens om gaat.
Waarschijnlijk zullen de regels geleidelijk worden versoepeld en moet ook China leren leven met covid. Dat is niet niets en zal zeer waarschijnlijk voor volle ziekenhuizen zorgen en al snel 1 tot 2 miljoen doden kunnen opleveren. Dan zit er niets anders op dan maatregelen te nemen die voorkomen dat ziekenhuizen overvol raken. Wellicht kan Nederland het OMT exporteren naar China.
Het timen van het uiteindelijk openen van de Chinese economie is voor beleggers waarschijnlijk de belangrijkste ontwikkeling in 2023. In westerse media wordt gesteld dat de protesten zijn gericht tegen de Chinese Communistisch Partij, maar de bevolking is vooral op zoek naar sociale stabiliteit. Die komt er alleen als het zero-covid-beleid wordt verlaten. Reken op een geleidelijke versoepeling van het covid-beleid.
Gevolgen voor beleggers
De opstanden zorgen ervoor dat de koersen van Chinese aandelen onder druk komen, terwijl die zich juist afgelopen maand hadden opgetrokken aan de hoop op een snelle exit uit het zero-covid-beleid. Een einde aan dat beleid zou er linksom of rechtsom sowieso komen.
Eigenlijk zou de markt verheugd moeten reageren over het nu snel naderende einde van het zero-covid-beleid. Maar naast lockdowns zijn ook demonstraties niet goed voor de economische groei, waardoor nu ook de Chinese munt onder druk staat. Toch zijn dit duidelijk tijdelijke effecten rondom het onrustige einde van het zero-covid-beleid en daarmee kunnen Chinese markten snel terugveren wanneer de rust is teruggekeerd.
Dat geldt overigens ook voor de olieprijs. China is veruit de belangrijkste olie-importeur ter wereld en volledige lockdowns drukken de groei al snel met enkele miljoenen vaten per dag. Ook hier zal het onvermijdelijke heropenen van de Chinese economie van grote invloed zijn op de olieprijs.