Remco Bleijs: Maatschappij is toe aan een nieuwe Martin Luther King
Remco Bleijs: Maatschappij is toe aan een nieuwe Martin Luther King
Door Remco Bleijs, Partner Asset Management en Sustainability Services bij EY
Afgelopen zomer reisde ik met mijn gezin naar de VS. Een van mijn dochters woont er tijdelijk en we wilden haar graag weer zien. Dat bood ons ook de gelegenheid tot een bezoek aan het Lorainne Hotel in Memphis, Tennessee.
Mensenrechtenverdediger Martin Luther King werd hier in 1968 op het balkon van het hotel doodgeschoten. Het hotel is sindsdien omgevormd tot een indrukwekkend International Civil Rights Museum. We verbaasden ons over de details van de vroegere slavernij, het contrast tussen zwart en wit, de Amerikaanse Burgeroorlog en de strijd voor onafhankelijkheid.
Slavernij was jarenlang big business, vooral in de suiker-, tabak- en goudindustrie. Europeanen zetten voornamelijk Afrikaanse slaven in binnen hun koloniën. Vóór de burgeroorlog en de ‘independence day’ in 1776 waren er in de door Europeanen ‘ontdekte’ VS zo’n 4 miljoen slaven actief. Human Property Investments werd het toen genoemd. Martin Luther King was een voorvechter voor gelijke rechten van de zwarte bevolking en verzette zich geweldloos tegen de rassenscheiding.
Het lijkt ver weg en lang geleden, maar vandaag de dag hebben we te maken met moderne slavernij, zo concludeerde recent de Internationale Arbeids Organisatie van de Verenigde Naties (IAO). Tijd voor een nieuwe Martin Luther King dus.
Moderne slavernij ook in Nederland?
Doorlopend komen vormen van moderne slavernij en humanitaire mensenrechtenschendingen aan het licht. Bekend zijn de enorme misstanden rondom de bouw van de stadions voor het WK Voetbal in Qatar. Uit onderzoek van Amnesty International blijkt dat ruim 6.400 arbeidsmigranten tijdens de bouw om het leven zijn gekomen. Verder zijn er legio voorbeelden van slavernij, maar ook van kinderarbeid en misbruik van migranten.
Maar wat is eigenlijk de definitie van slavernij? IAO heeft die als volgt bepaald: ‘Gevallen van uitbuiting waarin een persoon niet kan weigeren of vertrekken door bedreigingen, geweld, dwang, misleiding en/of machtsmisbruik.’ De afgelopen jaren is het aantal slachtoffers van moderne slavernij gestegen van 25 miljoen naar bijna 28 miljoen wereldwijd. De COVID-19-pandemie was volgens IAO mede de oorzaak van deze groei. Mensen zagen hun inkomen wegvallen, wat tot meer schuldslavernij leidde.
Een deel van deze slachtoffers is ook binnen de Nederlandse economie actief, zo blijkt uit economisch onderzoek van Paul Schenderling en Matthias Olthaar. Denk hierbij aan uitbuiting van kinderen, vrouwen en mannen in verschillende industrieën waar Nederlanders specifiek in investeren én consumeren.
Rol weggelegd voor King en Queen van de sport
Martin Luther King is van onschatbare waarde geweest voor met name het verminderen van rassenscheiding. In 1963 zei hij in de grootste demonstratie voor vrijheid ooit in Washington: ‘I have a dream for freedom for black and white people…’, waarin hij zijn hoop uitsprak dat mensen op hun gedrag en niet op hun huidskleur zouden worden beoordeeld. In 1968, vlak voordat hij in Memphis werd vermoord, stelde hij in zijn laatste speech: ‘I have seen the promissed land. I may not get there with you.’
De (moderne) slavernij is dus volgens onder andere het IAO helaas weer aan een opmars bezig. Welke nieuwe Martin Luther King neemt het initiatief om in de voetsporen van de oorspronkelijke King te treden?
Ik zou het niet direct weten, maar zie wel een rol weggelegd voor een (top)sporter met charisma én goede ideeën. Topsporters zijn gewend om (geweldloos) te vechten voor optimale prestaties én hebben vaak een enorm aanzien. Maar welke topsporter zou die voortrekkersrol kunnen vervullen?
Zoekend naar de King of Sport Top 50 op het internet komen onder anderen de volgende nog levende mannelijke namen naar voren: Roger Federer, Michael Jordan, Carl Lewis, Eliud Kipchoge, Pele, Lance Armstrong, Tiger Woods, Eric Heiden, Usain Bolt, Michael Phelps. Over de vrouwelijk Queens of Sport is het internet minder duidelijk. Top 10 lijstjes zijn schaars, maar ik destilleer onder meer: Jacky Joyner, Billie Jean King, Bonnie Blair, Martina Navratilova en Florence Griffith.
Pakken zij de handschoen op om als een nieuwe (Martin Luther) King te acteren? Ze zijn bij deze van harte uitgenodigd!
Wettelijke lichtpuntjes en consumentengedrag
Vaak wordt er bij misstanden gezocht naar wettelijke oplossingen. Zo zie ik lichtpuntjes in nieuwe regelgeving. Op 14 september jl. is door de Europese Commissie een wetsvoorstel gepubliceerd dat producten gemaakt met dwangarbeid verbiedt op de Europese Markt.
Daarnaast kunnen consumenten óók wat doen door nóg kritischer te worden. Dat kan door producten te kopen bij bedrijven die de mensenrechten van arbeiders in de productieketens respecteren dan wel transparant maken als ze een negatieve impact (‘Principle Adverse Impact – PAI’) op deze rechten hebben en/of deze significant schaden (‘significant harm’).
En laten dit nu net zaken zijn die bedrijven in het voorstel van de nieuwe Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), EU Taxonomy en financiële instellingen aanvullend via de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) moeten gaan rapporteren. Allemaal zaken die hopelijk tot meer transparantie en daarmee ook tot meer engagement en strategische aanpassingen van bedrijven én overheden gaan leiden.
Als er géén topsporter opstaat om als nieuwe Martin Luther King op te treden, dan is in ieder geval mijn hoop gevestigd op verbeteringen als gevolg van deze regelgeving. De tijd gaat het leren!
Zie IAO: Moderne slavernij: Wereld telt 50 miljoen moderne slaven (ilo.org)