Dick Kamp: De integrale blik van risicomanagement

November 2, 2021

Door Dick Kamp, Director Pension, Investment and Risk bij Milliman Pensioenen

Risicomanagement is iets wat elk mens dagelijks doet. Het feit dat u nu deze column leest, betekent dat u een succesvolle risicomanager van uw eigen leven bent. U bent er immers nog en u bent in een positie gekomen dat u deze column leest.

Om u meer houvast te geven en ook te prikkelen, zal ik in een serie columns over risicomanagement u meenemen in wat risicomanagement nog meer is en wat het voor pensioenfondsen betekent. Deze eerste column is bedoeld als kapstok waarop in de rest van de serie op teruggegrepen zal worden.

Een mogelijke definitie van risicomanagement is het beheersen van al die risico’s welke u mogelijk weerhouden om de missie van uw pensioenfonds te bereiken. En als we dat ontleden, dan komen we daar een aantal elementen tegen.

Missie en klantbehoefte

Ten eerste dient er sprake te zijn van een missie. Het klinkt als een open deur. Maar een concrete uitwerking van de missie, oftewel waar het pensioenfonds naar toe wil en wat het wil bereiken, is een belangrijke voorwaarde voor goed risicomanagement. In een volgend artikel wordt ingegaan op de missie in relatie tot het begrip waarde-propositie.

Een ander element is klantbehoefte. Een pensioenfonds heeft klanten: de deelnemers en de werkgevers. Diegenen waarvoor u doet wat u doet. Is duidelijk beschreven en ook bekend wat de behoefte van uw deelnemers en werkgevers is? En is dat ook voldoende concreet gemaakt en geverifieerd? Het is belangrijk om periodiek uw missie te herijken.

Om uw missie te bereiken (lees: uw product en/of dienst te leveren), moet u weten hoe u uw deelnemers en werkgevers bereikt en wat voor soort relatie wil ik met ze? Maar ook binnen de groepen deelnemers en werkgevers is weer onderscheid te maken.

Eenieder in die categorieën zal zijn eigen wensen hebben. Het is belangrijk om daar een evenwichtige belangenafweging te maken. Dat is zeer relevant bij pensioenfondsen en daarover valt zoveel uit te weiden dat ik dat op een later moment uitgebreid graag zal doen.

Bedrijfsvoering

U heeft als bestuur uw bedrijfsvoering natuurlijk zo ingericht dat u de door de deelnemers en werkgevers gewenste producten en diensten levert. Er wordt gezorgd voor de uitvoering van de pensioenregeling in de volle breedte. Daarbij worden hulpmiddelen gebruikt, denk hierbij bijvoorbeeld aan IT-systemen.

Mogelijk heeft u ook (strategische/uitbestedings-) partners die u helpen. Denk erom dat u wel verantwoordelijk blijft voor de totale en ook dus de uitbestede uitvoering. Bij al deze aspecten van de bedrijfsvoering kunnen mogelijke gebeurtenissen (risico’s) de effectiviteit en de efficiency van die uitvoering nadelig beïnvloeden.

Dynamische wereld

U leeft in een dynamische wereld. Dat betekent dat wat vandaag waar is, morgen anders kan zijn. Zo nu en dan kan een frisse en kritische blik naar buiten u attent maken op ontwikkelingen die mogelijk van invloed zijn op het bereiken van uw missie of zelfs het aanpassen van uw missie.

Denk hierbij aan bewegingen in de economie en op de financiële markten, politiek gedreven wettelijke aanpassingen of veranderingen in maatschappij. Ook technologische ontwikkelingen en ontwikkelingen bij collega fondsen, verzekeraars en andere aanbieders van soortgelijke diensten verdienen uw belangstelling.

Onder meer door scenario-analyses (niet-financieel en financieel) kan de vertaling worden gemaakt van wat de waargenomen ontwikkelingen betekenen voor uw missie of bedrijfsvoering.

De financiële kant

Tot slot de financiën. De financiële resultaten geven een indicatie in hoeverre risico’s worden beheerst. Enerzijds geven de financiële getallen de financiële positie weer die vertellen in hoeverre de verplichtingen voldoende zijn gefinancierd.

Anderzijds vertellen ze wat het te verwachten pensioenresultaat is voor de deelnemers waar het uiteindelijk om gaat. De beperking van financiële indicatoren is dat het momentopnames zijn en daardoor in de dynamische wereld van uw pensioenfonds zeker niet het volledige verhaal vertellen. Maar daarover later meer.

Afgelopen jaren heb ik in verschillende hoedanigheden ervaring opgedaan op dit vakgebied. Ik deel graag mijn ervaringen en inzichten met u over het wezen en belang van risicomanagement en de wijze waarop risicomanagement een natuurlijk onderdeel uitmaakt van het totale beheer van een pensioenfonds.

Dit is de eerste column in een serie over risicomanagement. Deze column kan beschouwd worden als de kapstok voor de serie. De serie heeft tot doel de lezer te prikkelen en risicomanagement te beschouwen als een integraal onderdeel van het runnen van een pensioenfonds.