In het eerste kwartaal zijn we vanuit volle vlucht plotseling stilgezet. Als samenleving in het algemeen, maar ook als pensioensector. De economie en de beurzen hadden een zonnig voorkomen, maar van de ene op de andere dag was het over. Snel daarna hadden we het al over de ergste naoorlogse crisis en is de werkloosheid in de VS gestegen tot niveaus boven die van de depressie uit de jaren 30 van de vorige eeuw. Dat klinkt haast apocalyptisch. Als je dit vooraf had voorspeld, zou je niet serieus zijn genomen.

   

Pensioenfondsen zijn stevig geraakt. Na een voorzichtig herstel was het jaarverlies eind april nog 13 punten en stond de gemiddelde dekkingsgraad op 90%. Grootschalige kortingen zijn volgens de huidige regels eind dit jaar niet meer te voorkomen. Dit legt zware druk bij de politiek, zo vlak voor de verkiezingen van begin 2021. Heilige huisjes lijken nu met het nieuwe pensioencontract snel geslecht te worden. En terecht. Het huidige FTK met hoge zekerheidsmaatstaven is niet te handhaven. Extreme premiestijgingen en opbouwkortingen zijn realiteit geworden. En bij een rente van 0% hebben pensioenfondsen al 90% van het kapitaal beschikbaar dat ze de komende 60 jaar moeten uitkeren. Met zo’n half procent rendement per jaar kunnen ze gewoon alle uitkeringen doen en met zo’n 2,5% ook nog eens alles indexeren. Dat lijkt me zonder kortingen een goed haalbare doelstelling, maar het FTK-korset dwingt tot kortingen. En dat terwijl de zekerheidsboekhouding van het FTK gebaseerd is op exploderende overheidsschulden, waarvan de houdbaarheid niet meer zekerheid biedt dan langetermijnexposure naar de reële economie.

   

De lange rente daalde van 0,6% naar rond de 0% per eind april. De rente voor alle looptijden, behalve die voor 20 jaar, was negatief. Dit is in de afgelopen 500 jaar niet voorgekomen. Zorgelijk is de introductie van de nieuwe UFR per 1 januari. Het lijkt marktdenkers tegemoet te komen, omdat we dicht bij de swap uitkomen. Echter, het FTK zal ons dan dwingen om het renterisico van lange looptijden te gaan afdekken. Daarmee locken we de negatieve rente in met looptijden van 30, 40 en 50 jaar. Dat is economisch gezien juist niet verstandig en niet uit te leggen.

   

De wal lijkt op veel terreinen het schip te gaan keren. De coronacrisis zal dat proces versnellen. De 96 jaar oude rechterhand van Warren Buffet noemt het de ergste orkaan ooit waarin we zijn beland. En hij heeft de grote depressie van de vorige eeuw nog meegemaakt. Het zijn spannende tijden.

   

Een trend die nog meer momentum lijkt te krijgen, is duurzaamheid. Een van mijn beste managers heeft een langetermijnoriëntatie met duurzaamheid geïntegreerd sinds 2005. Hij boekt structureel outperformance, die de laatste jaren verder is toegenomen. In het eerste kwartaal werd de schade fors beperkt. Duurzame beleggingen zijn robuuster gebleken. Het zijn heldere signalen dat duurzaamheid geen rendement kost, maar juist oplevert. Die conclusie zal de komende jaren sterker worden. De duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs) leveren het kompas voor de komende 10 jaar en leunen op 40 jaar politiek kapitaal. Onderschat die softe power niet! De rol van de overheid zal de komende tijd eerder groter dan kleiner worden. Wetgeving en toezicht stimuleren duurzaamheid verder. Met 30 jaar beleggingservaring heb ik nog nooit zo’n duidelijk strategisch kader gezien. Duurzaamheid is een veel bepalende ‘need to have’ geworden. Onder druk wordt alles vloeibaar.