Amba Zeggen: Board seat voor Indiana Jones
Amba Zeggen: Board seat voor Indiana Jones
Door Amba Zeggen, Lead Risk Culture and Behavior, Probability & Partners
Als iets ons duidelijk is geworden de afgelopen weken is het wel dat je als pensioenfondsbestuur verschillende persoonlijke risicohoudingen nodig hebt om met alle onverwachte verassingen van Corona om te gaan. Bijvoorbeeld makkelijk het hoofd koel kunnen houden en toch aandelen bijkopen als de markt volledig is ingestort. Zoals destijds was afgesproken op de hei. Toen er nog geen vuiltje aan de lucht was en de AEX het zoveelste record had gebroken. De rebalancing strategie is onderdeel van het investmentbeleid waar je met elkaar niet over één nacht ijs bent gegaan. En toch staat het zweet in je handen. Fijn als er dan ook andere collega’s in de buurt zijn die het hoofd koel kunnen houden.
Maar ook een consciëntieuze houding is van belang. Wie houdt nauwlettend in de gaten dat in deze tijden van thuiswerken, zoomen en hangouten nog aan alle privacywetgeving wordt voldaan? En data nog steeds deze zelfde beveiliging geniet? Er is niet één soort manier van denken die baat heeft bij het aanpakken van vraagstukken. Dat was al voor Corona zo maar nu wordt je bijna dagelijks geconfronteerd met allerlei problemen die diversiteit vragen in denkvermogen en aanpak.
De aandacht voor diversiteit in pensioenfondsbesturen is niet nieuw. Al enkele jaren gaat het over een balans vinden in de verdeling naar gender, leeftijd of culturele achtergrond. Een andere invalshoek van diversiteit die minder aandacht krijgt, is de persoonlijke risicohouding. Persoonlijke risicohouding geeft inzicht in voorkeursgedrag als het gaat om waarnemen, reageren op en het beheren van risico’s. De persoonlijke risicohouding geeft aan hoe de perceptie van onzekerheid en ambiguïteit iemands denken en handelen beïnvloedt. Heeft een collega bijvoorbeeld behoefte aan zekerheid en voorspelbaarheid of handelt hij/zij juist graag vanuit impulsiviteit?
Een manier om risicodiversiteit inzichtelijk te maken, is met een assessment tool. Daarmee kun je de risicohouding van personen en teams analyseren en duidelijk maken waar de sterke kanten en zwakke kanten van het collectief zijn, specifiek gericht op de risicohouding. Zo ontstaat inzicht in je eigen risicoprofiel en dat van je collega. Dat opent het gesprek met elkaar over specifieke risicovoorkeuren. Dit inzicht kun je weer gebruiken op het moment dat handeling gewenst/vereist is, zoals bijvoorbeeld in deze coronacrisis.
Op basis van praktijkdata met een assessment tool valt op dat bestuurders van pensioenfondsen vooral vertegenwoordigd zijn aan de voorzichtige kant van het risicospectrum. Natuurlijk, een pensioenfonds is zeker gebaat bij voorzichtig en bedachtzaam opererende bestuursleden. Maar niet uitsluitend; een risicomijdend bestuur kan zelfs een risico vormen! Opereren in een dynamisch speelveld vereist ook flexibele, onconventionele denkers. Snel op elkaar volgende veranderingen op sociaal, maatschappelijk, politiek en economisch gebied vereisen het vermogen om wendbaar te reageren. Zoals nu in deze coronacrisis. Een bestuur dat hangt naar zekerheid en op veilig wil spelen, kan kansen missen en door de focus op detail het groter geheel niet overzien. Of ze vinden het eng om te rebalancen omdat de markt op dat moment bol staat van onzekerheid.
Pensioenfondsbestuurders moeten ook in staat zijn na te denken over ambities en strategie zonder exact te weten hoe het landschap eruit komt te zien. Dat vraagt om inlevingsvermogen, flexibiliteit en onbevangenheid voor onzekerheden. Juist deze competenties zijn nauw verbonden aan een risicotolerant risicoprofiel. Heeft een bestuur flexibiliteit, veerkracht en wendbaarheid nodig, dan is het belangrijk om die manier van denken en handelen toe te voegen aan het besluitvormingsproces.
Overigens, een flexibele, onconventionele denker is iets anders dan een roekeloze durfal. Risicotolerant en roekeloos zijn twee verschillende zaken. Risicotolerantie gaat over veerkracht en het vermogen vrij te denken zonder je gelijk zorgen te maken over wat er mis kan gaan. Roekeloosheid gaat over onverantwoord gedrag en lichtvaardig omgaan met andermans belangen. Dat gedrag is in geen enkel bestuur wenselijk.
Voordat pensioenfondsbesturen en masse bestuursleden aantrekken met het profiel van Indiana Jones is het goed te beseffen dat diversiteit op papier het halve werk is. Een bestuur kan diversiteit pas verzilveren als het ervoor zorgt dat de verschillende geluiden ook echt onderdeel zijn van de discussie en de besluitvorming. Elkaar scherp houden en luisteren naar ideeën en veronderstellingen die buiten iemands comfortzone liggen. Daar ligt de kracht: open staan voor andere denkbeelden, elkaar zonder te overschreeuwen overtuigen, zodanig dat elk bestuurslid zich in een volgende discussie uitgenodigd blijft voelen mee te doen.
Probability & Partners is een Risk Advisory Firm die geïntegreerde risicomanagement en kwantitatieve modelleringsoplossingen biedt aan de financiële sector en aan data-gedreven ondernemingen.