Schroders: Zwitserland wil van innovatieleider naar wereldhub voor durfkapitaal
Schroders: Zwitserland wil van innovatieleider naar wereldhub voor durfkapitaal
Door Nils Rode, Chief Investment Officer, en Chad Brokopp, Investment Manager Venture Capital, Schroders
Zwitserland is een van ’s werelds toonaangevende centra voor onderzoek en innovatie en staat op het punt ook een wereldklasse hub voor durfkapitaal te worden. Het versterken van binnenlandse kapitaalbronnen kan de sleutel zijn tot het ontsluiten van dit potentieel.
Europa geldt als een zwaargewicht op het gebied van onderzoek en innovatie. Grote hubs in Londen, München en Parijs behoren al jaren tot de mondiale top. Binnen dit landschap springt Zwitserland er echter met kop en schouders bovenuit. Het land staat al 14 jaar onafgebroken op nummer één in de Global Innovation Index (GII) van de Wereldorganisatie voor Intellectuele Eigendom. Daarmee wordt Zwitserland wereldwijd erkend als innovatieleider.
Die positie is geen toeval. Zwitserland beschikt over een uiterst efficiënt ecosysteem waarin hoge investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D), uitstekende infrastructuur en wereldberoemde onderwijsinstellingen worden omgezet in concrete resultaten: patenten, wetenschappelijke publicaties en hightech export.
Hoog investeringsniveau
Zwitserland investeert 3,4% van zijn bbp in R&D, ver boven het OESO-gemiddelde van 2,7%. Vooral life sciences en geavanceerde technologieën krijgen veel aandacht. Het land behoort wereldwijd tot de top in patenten, wetenschappelijke output en hightech export per hoofd van de bevolking. Bovendien is de innovatie-efficiëntie – de mate waarin investeringen in R&D worden omgezet in tastbare resultaten – een van de hoogste ter wereld.
Daarnaast is Zwitserland aantrekkelijk voor internationaal talent en samenwerking. Topuniversiteiten als ETH Zürich en EPFL versterken het innovatie-ecosysteem en trekken onderzoekers en ondernemers uit de hele wereld aan.
De sprong naar durfkapitaal
Met deze sterke basis ligt het voor de hand dat Zwitserland uitgroeit tot een mondiale hub voor durfkapitaal. Venture capital voedt immers de start-ups die vernieuwende ideeën omzetten in disruptieve bedrijven en zo niet alleen economische groei maar ook aantrekkelijke rendementen voor investeerders genereren.
Toch heeft Zwitserland dit potentieel nog niet volledig benut. De Verenigde Staten, met hun dominante hubs in Silicon Valley, New York en Boston, zijn nog altijd de maatstaf. Vooral Massachusetts, met Boston en Cambridge als epicentra, biedt een nuttige vergelijking.
Vergelijking met Massachusetts
Op veel vlakken lijken Zwitserland en Massachusetts in de VS op elkaar. Beide regio’s hebben een sterke wetenschappelijke basis, vergelijkbare bevolkingsomvang en economie, en een concentratie van toonaangevende universiteiten. Massachusetts telt 7,1 miljoen inwoners en een economie van 781 miljard dollar, Zwitserland 9 miljoen inwoners en 937 miljard dollar.
Toch is er één groot verschil: de intensiteit van durfkapitaalinvesteringen. Start-ups in Massachusetts haalden de afgelopen vijf jaar jaarlijks gemiddeld 25,1 miljard dollar op – omgerekend 3.500 dollar per inwoner. In Zwitserland lag dat bedrag op slechts 2,9 miljard dollar per jaar, oftewel 320 dollar per inwoner. Dat is een verschil van factor 8 in absolute termen en factor 10 per hoofd van de bevolking.
Unicorns: achterstand zichtbaar
Die kloof vertaalt zich ook naar succesverhalen. Tussen 2018 en 2025 bracht Zwitserland 10 unicorns voort – durfkapitaalbedrijven met een waardering van meer dan 1 miljard dollar. Massachusetts telde er in dezelfde periode 64.
De oorzaak ligt deels in de opbouw van het lokale durfkapitaalecosysteem. Massachusetts kent een veel sterker binnenlands investeerdersnetwerk. In 2024 kwam bij 85% van de grootste financieringsrondes (goed voor 5,3 miljard dollar) lokaal kapitaal kijken. In Zwitserland gold dit slechts voor 40% van de top 20-rondes, samen goed voor 1,8 miljard dollar.
Het belang van lokaal kapitaal
Een sterke lokale investeerdersbasis fungeert als katalysator. Elke frank die in Zwitserland wordt opgehaald door binnenlandse fondsen trekt gemiddeld ruim vier keer zoveel buitenlands kapitaal aan. Een gebrek aan lokale investeerders leidt daarentegen tot praktische problemen. Start-ups moeten vaker naar Londen of Silicon Valley reizen om vervolgrondes te pitchen, wat tijd en energie kost. Soms verhuizen bedrijven zelfs hun juridische vestiging om makkelijker toegang te krijgen tot internationaal kapitaal. Meer binnenlandse investeringen zouden deze drempels wegnemen en de groei van Zwitserse start-ups versnellen.
Verviervoudiging mogelijk
Volgens schattingen kan Zwitserland zijn jaarlijkse venture funding meer dan verviervoudigen: van 2,9 miljard dollar (CHF 2,4 miljard) naar 13,5 miljard dollar (CHF 11 miljard). Omgerekend zou dat een stijging betekenen van 320 naar 1.500 dollar per inwoner. Zelfs dan zou Zwitserland nog steeds maar 43% van het niveau van Massachusetts bereiken. Toch is dat een haalbaar scenario, gezien de R&D-uitgaven van Zwitserse bedrijven – eveneens circa 43% van die in Massachusetts.
Van onderzoeksleider naar venture powerhouse
De conclusie is duidelijk: Zwitserland beschikt over alle ingrediënten om niet alleen een onderzoeksleider, maar ook een mondiale venture hub te zijn. Om die sprong te maken, moet het land het aandeel binnenlands durfkapitaal vergroten. Daarmee ontstaat een betere balans, wordt meer buitenlands geld aangetrokken en krijgt innovatie extra impulsen. Volgens de berekeningen kan Zwitserland zijn jaarlijkse venture funding verhogen tot CHF 11 miljard, waarmee het land in feite het “Massachusetts van Europa” zou worden. Een sterker lokaal ecosysteem zou bovendien leiden tot meer R&D-uitgaven door bedrijven, wat de innovatiekracht verder versterkt en nieuwe kansen creëert voor toekomstige unicorns en scale-ups.