ESG Support: Van groene ambitie naar grijze compromissen

16 oktober 2025

Door Bas Knol, Founder ESG Support

De Europese Green Deal, ooit geprezen als een baken van wereldwijde duurzaamheidsambitie, staat onder druk. Sinds het Omnibusvoorstel van februari 2025, ingegeven door de wens om de concurrentiepositie van de EU te versterken en de administratieve lasten voor bedrijven te verlichten, is er een duidelijke verschuiving zichtbaar.

De aanvankelijk strenge duurzaamheidswetgeving, waaronder de CSRD, CSDDD en de EU-Taxonomie, is in rap tempo versimpeld. Hoewel de officiële reden administratieve lastenverlichting is, duiden de recente ontwikkelingen op een pijnlijke realiteit: economische belangen lijken in het politieke krachtenspel zwaarder te wegen dan duurzaamheid.

Dit artikel analyseert de impact van deze veranderingen, belicht de kritiek van experts zoals Andreas Rasche en werpt een licht op de politieke overwegingen die tot deze koerswijziging hebben geleid.

De drastische wijzigingen in de CSRD

Een van de meest ingrijpende aanpassingen betreft de reikwijdte van de CSRD. Volgens het oorspronkelijke voorstel moesten 46.450 bedrijven met 250 of meer werknemers hierover rapporteren. Na de herziening heeft het Europees Parlement voorgesteld de drempel te verhogen naar bedrijven met meer dan 1.000 werknemers en een omzet van meer dan €450 miljoen.

Dit betekent een aanzienlijke vermindering van het aantal rapporterende bedrijven van oorspronkelijk 46.450 naar 4.800 ondernemingen. Hiermee komt het aantal van 4.800 CSRD-plichtige ondernemingen zelfs onder het aantal van momenteel 11.700 NFRD-plichtige ondernemingen.

Sommige lidstaten, zoals Litouwen en Roemenië, zien tot 90% van de bedrijven die eerder onder de richtlijn vielen, buiten de boot vallen. Deze stap creëert blinde vlekken in ESG-data, vooral in sectoren met een grote milieu-impact maar minder werknemers, zoals de vastgoed, bouw en landbouwsector. Het is een verschuiving van een holistische benadering naar een aanpak die de materiële impact van sectoren negeert en zich blindstaart op werknemersaantallen. 

Uitholling van de ESRS: minder datapunten, minder ambitie

De herziening van de CSRD gaat hand in hand met een versimpeling van de ESRS, de concrete rapportagestandaarden. Andreas Rasche, Professor and Associate Dean aan de Copenhagen Business School en anderen hebben scherpe kritiek geuit op het drastisch verlagen van het aantal verplichte datapunten, met een reductie die oploopt tot 57%. Het argument is dat de oorspronkelijke standaarden te complex en belastend waren.

Critici stellen echter dat de vereenvoudiging ten koste gaat van de vergelijkbaarheid, relevantie en geloofwaardigheid van de rapportages. De kern van de CSRD, het principe van dubbele materialiteit, wordt hierdoor verzwakt. Bovendien zijn verplichte klimaatplannen en biodiversiteitsrapportages deels of volledig uit het voorstel verdwenen. De vrijwillige aanpak die nu wordt gepropageerd, biedt geen garantie voor transparantie en betrouwbare data.

De verzwakking van de CSDDD

Ook de CSDDD, die bedrijven verplicht hun waardeketen te screenen op maatschappelijke en milieurisico; s, is afgezwakt. De drempel is drastisch verhoogd naar 5.000 werknemers en €1,5 miljard omzet, waardoor 70% minder bedrijven onder de regeling vallen.

Daarnaast wordt de verplichting voor in-depth reviews van indirecte leveranciers vervangen door een risico-gebaseerde aanpak en de frequentie van due diligence-evaluaties is teruggebracht van jaarlijks naar eens in de vijf jaar. De mogelijke uitsluiting van gemeenschappelijke burgerlijke aansprakelijkheid op EU-niveau wordt gezien als een serieuze terugval, waardoor de afschrikkende werking van de wetgeving sterk vermindert.

Taxonomie onder druk

De EU-Taxonomie, die een classificatiekader voor duurzame investeringen biedt, wordt eveneens versimpeld. De rapportageverplichtingen worden beperkt tot de grootste bedrijven met meer dan 1.000 werknemers. Kleinere bedrijven mogen vrijwillig hierover rapporteren.

Het hanteren van een materialiteitsdrempel leidt tot een vermindering van Do No Significant Harm (DNSH) datapunten met bijna 70%. Hoewel dit de administratieve lasten kan verlichten, ondermijnt het de consistentie en vergelijkbaarheid van de gerapporteerde data, wat de transparantie van de markt voor duurzame investeringen niet ten goede komt.

De effectiviteit van de wetgeving: een analyse

De effectiviteit van de herziene duurzaamheidswetgeving staat ter discussie. De kritiek van vele experts richt zich op de kern van de hervormingen: de afnemende dekking en diepgang van de rapportage. De verschuiving van verplichte naar vrijwillige rapportage voor een aanzienlijk deel van bedrijven ondermijnt de vergelijkbaarheid en geloofwaardigheid van de data, wat het doel van de wetgeving – transparantie en verschuiving van kapitaal naar duurzame activiteiten – belemmert.

De uitholling van de CSDDD en de Taxonomie versterkt dit beeld. De versimpeling, zo lijkt het, dient meer de economische belangen van bedrijven op de korte termijn, dan de lange-termijn duurzaamheidsdoelstellingen van de EU. De vrees bestaat dat de hervormingen leiden tot 'greenwashing' en een gebrek aan echte verandering.

Besluitvorming en politieke overwegingen

De besluitvorming rond de Omnibusvoorstellen is complex en weerspiegelt de groeiende spanning tussen economische en ecologische prioriteiten in Europa. Hoewel de Europese Commissie (EC) de voorstellen initieerde, speelden verschillende partijen in het Europees Parlement een cruciale rol in het vormgeven van de uiteindelijke compromissen. De roep om lastenverlichting vanuit het bedrijfsleven en de rapporten van onder meer Mario Draghi over de Europese concurrentiepositie, vormden de politieke aanleiding voor de vereenvoudigingen.

Vooral de Europese Volkspartij (EVP) heeft actief gepleit voor verdere versoepelingen, wat leidde tot stevige onderhandelingen binnen het parlement. De beschuldigingen van politieke chantage en de vrees dat de duurzaamheidsagenda wordt opgeofferd voor politieke spelletjes, zijn niet van de lucht. De verontwaardiging is dan ook groot onder degenen die zich inzetten voor een striktere duurzaamheidsregelgeving.

Verwachtingen voor de toekomst

De toekomst van de Europese duurzaamheidswetgeving hangt af van de uitkomst van de trilogen (onderhandelingen tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie). Deze onderhandelingen, die naar verwachting eind 2025 of begin 2026 worden afgerond, zullen bepalen hoe de definitieve wetgeving eruit zal zien. Hoewel het compromis de broodnodige duidelijkheid kan brengen voor bedrijven, is de teleurstelling over de afzwakking groot bij veel experts.

De vraag blijft of het bereiken van economische doelen via deze versimpeling de lange-termijn klimaat- en milieudoelstellingen niet ondermijnt. In een tijd van toenemende klimaatonzekerheid en maatschappelijke onrust is het van cruciaal belang dat de EU haar groene ambities waarmaakt, in plaats van te zwichten voor de druk van economische belangen.

Conclusie

De recente ontwikkelingen in de Europese duurzaamheidswetgeving markeren een significant keerpunt. De oorspronkelijke ambitie van de CSRD, ESRS, CSDDD en Taxonomie, gericht op het sturen van duurzaamheid in het bedrijfsleven, is ingewisseld voor een compromis dat de administratieve lasten verlicht ten koste van de effectiviteit en reikwijdte van de regelgeving. De analyses van Andreas Rasche en andere experts onderstrepen de risico's van deze versimpeling, waaronder blinde vlekken in data, verminderde transparantie en een verlies aan geloofwaardigheid.

Hoewel politieke overwegingen en economische belangen een rol hebben gespeeld in de besluitvorming, is het de vraag of de EU met deze koerswijziging haar langetermijndoelen zal kunnen behalen. De toekomst zal uitwijzen of de versimpeling leidt tot een efficiënter systeem of simpelweg een verzwakking van de groene ambities van Europa.

Bronnen:

1. How many firms will remain under the CSRD in each Member State?, Andreas Rasche, 16 oktober 2025.
2. Mr Warborn said: 'I think we have a very good balance with the scope that we have in CSRD now.', Andreas Rasche, 16 oktober 2025.
3. Artikel over Europese besluitvorming Omnibus, LinkedIn, Andreas Rasche, 13 oktober 2025.
4. Omnibusvoorstel: oproep van beleggers en bedrijven om duurzaamheidskader te behouden, ESG Support, 8 september 2025.
5. Which sectors are most affected by the CSRD scope reduction?, LinkedIn, Andreas Rasche, augustus 2025.
6. Wat betekent het Omnibusvoorstel voor bedrijven die mogelijk buiten de scope van >1.000 medewerkers vallen?, ESG Support, update juni 2025.