San Lie: Zonder vrije pers kan een duurzame belegger zijn werk niet doen
Door San Lie, Directeur van ASN Impact Investors
De persvrijheid heeft wereldwijd een dieptepunt bereikt, zo bleek deze maand uit een rapport van beroepsorganisatie Reporters without Borders. Dat is niet alleen voor burgers een probleem, ook investeerders kunnen niet zonder onafhankelijke en betrouwbare informatie om hun beslissingen op te baseren.
Door toenemende economische druk, fysieke aanvallen en politieke vijandigheid wordt journalisten het werken steeds moeilijker gemaakt, meldt Reporters without Borders (RSF) in hun jaarlijkse onderzoek World Free Press Index. Veel mediaorganisaties kunnen niet of slechts met grote moeite rondkomen. In de 180 landen die RSF beoordeelde, gaven media in 160 landen aan financiële problemen en grote economische druk te ervaren.
Nieuwsmedia controleren ook bedrijven
Dit is in meerdere opzichten een zorgelijke ontwikkeling. Allereerst zijn wij allemaal gebaat bij eerlijke en onafhankelijke nieuwsgaring. Persvrijheid is cruciaal om een democratie te laten functioneren. Om juiste keuzes te maken of een mening te vormen, heeft elke burger recht op onafhankelijke informatie.
Journalisten voorzien voor een belangrijk deel in deze behoefte. Nieuwsmedia hebben het recht en de taak om de overheid, de politiek, maar ook het bedrijfsleven te controleren, onderzoek te doen en te checken of voor- en tegenstanders in belangrijke controverses de waarheid spreken. Dit zorgt ervoor dat mensen – kiezers, consumenten – een weloverwogen keuze kunnen maken op basis van onafhankelijke informatie.
Onderzoek uit een diversiteit van bronnen
Maar als belegger heb ik net zo goed belang bij onafhankelijke informatie. Ik kan niet alleen afgaan op de informatie die de afdelingen Investor Relations en Finance verspreiden, dat is toch wat eenzijdig. Onafhankelijke nieuwsberichten maken het beeld compleet en wijzen wat meer op de risico’s, die mogelijk ook een impact kunnen hebben op de financiële resultaten en de reputatie van de betreffende onderneming.
Als impactbelegger ben ik al helemaal gebaat bij onafhankelijke informatie, omdat ik naast de financiële prestaties (uit door hopelijk onafhankelijke accountants gecontroleerde rapportages) ook de impact meeweeg die bedrijven hebben op klimaat, biodiversiteit en mensenrechten. Dat vereist simpelweg nader onderzoek en een diversiteit aan bronnen. We willen écht weten waarin we investeren, doen ons eigen onderzoek en zijn zeker ook gebaat bij betrouwbare data van derden.
Journalisten brengen controverses aan het licht
Veel misstanden rond milieu en mensenrechten komen in deze wereld aan het licht dankzij onafhankelijke journalisten die getroffen burgers en soms de natuur een stem geven, ‘onfrisse’ zaken aan de kaak durven te stellen en zaken bloot weten te leggen die strijdig zijn met onze duurzame principes. Het zijn vaak de zogeheten ‘controverses’, die bestaan bij bedrijven en bij de toeleveranciers van bedrijven die in meerdere landen actief zijn. We beschikken gelukkig over dataleveranciers die de berichtgeving over misstanden wereldwijd monitoren, zodat wij onze eigen afweging kunnen maken.
Vorig jaar nog was grondig onafhankelijk journalistiek onderzoek (in dit geval van Follow the Money) een van de aanleidingen om nog eens kritisch naar een bedrijf uit ons universum te kijken en het uiteindelijk daaruit te verwijderen. Adidas bleek voor zijn sportschoenen koeienleer te betrekken uit ontbost Braziliaans Amazongebied, ondanks eerdere toezeggingen om daarmee te stoppen. Via een andere bron werden we ‘getipt’ over Adidas’ gebruik van kangoeroeleer.
Persvrijheid onder politieke en economische druk
In Nederland is de persvrijheid vastgelegd in de Grondwet. Dat is een groot goed dat we nooit voor lief moeten nemen. In veel andere landen is het anders gesteld. Volgens de World Press Freedom Index kan in slechts 3 op de 10 landen de pers vrij zijn werk doen. Onder meer doordat er politici aan de macht zijn gekomen die de persvrijheid proberen in te perken, zoals in Rusland, Hongarije en Polen – het rapport dateert nog van voor de tweede ambtstermijn van de Amerikaanse president Trump.
De economische druk op de media manifesteert zich jaar na jaar duidelijker. Techbedrijven als Google en Facebook hebben wereldwijd de advertentiemarkt in handen, ten koste van inkomsten waarop veel media deels draaiden. In Amerika heeft Amazon-oprichter Jeff Bezos de Washington Post gekocht en bemoeit hij zich, ondanks eerdere beloften, met de inhoud.
Trump en de persvrijheid
Het feit dat Trump een groot persbureau als AP de toegang tot zijn persconferenties ontzegt, laat onderzoeken of de uitzendvergunning van CBS kan worden ingetrokken en andere media juridisch aanklaagt, maakt duidelijk dat het risico bestaat dat ook de VS afglijdt richting landen zonder voldoende persvrijheid.
Het onderzoek naar Adidas werd verricht door het Nederlandse journalistieke platform Follow The Money. Het spreekt bijna vanzelf dat in landen met door overheden gemanipuleerde of juridisch monddood gemaakte media minder van dergelijke informatie naar boven komt. In die landen zal een belegger nooit exact weten welke duurzaamheidsrisico's zijn investeringen lopen.
Persvrijheid en de kwaliteit van beleggen
Persvrijheid is een groot goed. Onmisbaar voor de samenleving, en voor beleggers die een investering of bedrijf echt goed willen begrijpen en de mogelijke risico’s goed willen kunnen inschatten. Dat de persvrijheid steeds meer onder druk staat, is daarom niet alleen een probleem voor burgers in verre landen, maar het bedreigt de kwaliteit waarmee we beleggen, hier en nu.
San Lie is Directeur van ASN Impact Investors. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.