Harry Geels: Drie oorzaken van de zorgelijke trend van foodflation

12 maart 2024

Door Harry Geels

Wereldwijd besteden we sinds 2020 een steeds groter deel van ons inkomen aan voedsel. Dat heeft grofweg drie structurele oorzaken: zwaardere eco-standaarden, een groeiende wereldbevolking, en oligarchieën in de voedselindustrie. We kunnen dan ook een nieuwe inflatieterm bijschrijven: voedselinflatie.

Recent maakte het Amerikaanse Agriculture Department bekend dat het percentage van het beschikbare inkomen dat aan voedsel wordt besteed op een 30-jarig record is uitgekomen. De stijging begon al ergens in 2010, maar kreeg te maken met een tussentijdse dip toen de coronacrisis op zijn hoogtepunt was en we niet meer uit eten konden. Sindsdien is het deel van ons inkomen dat we aan voedsel uitgeven hard opgelopen. De stijgende voedselprijzen zijn niet beperkt tot de VS. Ook in Europa en vooral in opkomende markten hebben consumenten er last van.

Figuur 1: Uitgaven aan voeding als percentage van beschikbaar inkomen

Bron: The Daily Shot, 1 maart 2024

Naast een tijdgebonden oorzaak van de stijgende voedselprijzen, namelijk de oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande stijging van de energieprijzen (voedsel bestaat voor een groot deel uit energie), zijn er meer structurele oorzaken. Het is vooral zorgelijk voor de lage inkomensgroepen, die een relatief groot deel van hun inkomen aan voedsel (moeten) uitgeven, en voor opkomende markten, die relatief veel voedsel moeten importeren. Volgens ratingbureau S&P zouden beleggers de ‘global food shock’ voor bepaalde opkomende markten onderschatten. Laten we de structurelere oorzaken eens bij de horens vatten.

1) Hogere eco-standaarden

Individuele voedselprijzen zijn nogal cyclisch en volatiel, waardoor ze niet worden meegenomen in de kerninflatiecijfers. Dit is echter misleidend. Ten eerste omdat voedsel een groot deel uitmaakt van het bestedingsmandje van de consument. Ten tweede omdat het gemiddelde van alle belangrijke voedselprijzen redelijk stabiel is door de tijd. En dat gemiddelde gaat de komende jaren waarschijnlijk alleen maar verder stijgen, omdat er steeds meer aandacht komt voor ‘true pricing’ en er van boeren steeds hogere milieustandaarden worden geëist.

2) Groeiende wereldbevolking

De tweede structurele oorzaak betreft de vraag naar voedsel, die door de nog tot ongeveer 2075 groeiende wereldbevolking blijft stijgen. En het is niet alleen het aantal mensen dat stijgt. Het is ook aannemelijk dat in de opkomende markten mensen gemiddeld genomen rijker worden en langzaam proteïnerijker en luxueuzer gaan eten. Uit een metastudie blijkt dat de totale mondiale vraag naar voedsel tussen 2010 en 2050 naar verwachting met 35% tot 56% zal toenemen. Overigens blijkt uit de studie dat de bevolking die het risico loopt honger te lijden in dezelfde periode naar verwachting met -91% tot +8% zal veranderen.

Figuur 2: Groei van de wereldbevolking

Bron: Scientific American

3) Oligopolies in de voedingsindustrie

Volgens onderzoek van The Guardian is ongeveer 80% van de belangrijkste voedingsmiddelen die we dagelijks kopen (indirect) in handen van enkele grote voedselconcerns. Bijna alle belangrijke producten uit de supermarkt zijn in handen van oligopolies. Ze hebben prijsmacht, hetgeen ook is gebleken tijdens de recente inflatiegolf, toen de bekendste voedingsconcerns recordwinsten wisten te boeken. Er is een ongelijke machtsstrijd tussen aanbieders en afnemers van voedsel ontstaan. Consolidaties – dus meer prijsmacht of winstinflatie – zijn de komende jaren waarschijnlijker dan opsplitsingen.

Figuur 3: De Magnificent 10 voedselconglomeraten

Bron: The Defender

Een nieuwe loot aan de inflatiestam

Eerder riep ik in een column op om de vele vormen van inflatie eens te categoriseren naar Oorzaak, Trend/snelheid, Cyclus en Berekening. Er werden nog andere vormen van inflatie beschreven dan prijsinflatie. Veel maatschappelijke fenomenen zijn aan waardeverlies onderhevig en het is tegenwoordig populair daar het woord inflatie voor te gebruiken. Sinds de publicatie van de vorige column zijn er twee vormen van inflatie bijgekomen: foodflation en greenflation. Ook dat laatste gaat structureel aan inflatie bijdragen. Daarover wellicht een andere keer meer.

Tot slot, wil de consument niet alleen last hebben van stijgende voedselprijzen, maar er ook van profiteren? Waarschijnlijk dat een ‘mandje aandelen uit de voedselindustrie’ in de beleggingsportefeuille dan enige soelaas biedt.

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels

Meer columns van Harry Geels