LFDE: De hoge vlucht van de Verenigde Staten

20 februari 2024

Amerikaanse aandelen overtreffen de stoutste verwachtingen: op 15 februari noteerde de S&P 500, die 2023 met 26% winst heeft afgesloten, alweer bijna 6% hoger dan begin dit jaar (in Amerikaanse dollar).

Deze stijging is des te opvallender als we deze afzetten tegen de 2% vooruitgang van Europese aandelen (Stoxx 600), waarvan de winst vorig jaar ook al op een bescheiden niveau lag (16%) ten opzichte van de Amerikaanse index. En Chinese aandelen gaan al drie jaar onafgebroken achteruit.

Sceptici zullen dat verschil misschien toeschrijven aan een zeepbel bij de grote technologiebedrijven. Een groot stuk van die stijging komt namelijk op het conto van Nvidia, dat na 230% koerswinst vorig jaar in de eerste weken van dit jaar met nog eens ruim 45% aantrok.

Die analyse is te kort door de bocht. De euforie beperkt zich immers niet tot de beurs, maar dringt steeds verder door in alle economische indicatoren. Zo overtrof de groei in de VS in 2023 keer op keer de prognoses: de 0,3% die aan het begin van het jaar werd verwacht, kwam uiteindelijk uit op bijna 2,5% en in het derde kwartaal werd zelfs een piek van bijna 5% op jaarbasis bereikt. De groei in de eurozone bleef op zijn beurt steken op circa 0,5% 1 en was nooit hoger dan het verwachte niveau.

Aan obstakels voor de Amerikaanse groei ontbrak het anders niet: denk aan monetaire verkrapping, crisissen in commercieel vastgoed en bij regionale banken, impasse rond het schuldenplafond, afkalvende spaartegoeden bij de huishoudens en inflatie.

Doordat de huishoudens echter meer schulden aangingen (ondanks de torenhoge rente), de federale overheid gul met geld strooide (wat resulteerde in een snel oplopend begrotingstekort) en krediet wel duurder werd maar nog altijd betaalbaar bleef, met name voor grote bedrijven, bleef de gevreesde vertraging uit.

Zal dat Amerikaanse mirakel – en het spiegelbeeld ervan in Europa – van korte duur blijken? Gaat het langzaam afbrokkelen? Die vrees lijkt niet ongegrond als we kijken naar het schijnbaar blinde enthousiasme over artificiële intelligentie (AI), zoals we dat een tijdje geleden ook zagen rond de industriële revolutie die 3D-printen zogezegd zou ontketenen.

Er zijn goede redenen om te verwachten dat de trend op middellange termijn zal voortduren. Ten eerste produceren de Verenigde Staten momenteel meer fossiele energie dan ooit tevoren. Daarnaast draagt de opkomst van generatieve AI bij aan mogelijke productiviteitswinst, volgens economen van het IMF 2

Deze ontwikkelingen kunnen verklaren waarom de productiviteit in de VS, die sinds de crisis van 2008 afnam, in 2023 weer stevig is gestegen, met name buiten de landbouwsector. In Europa is de productiviteit echter gestagneerd of zelfs gedaald.

Bovendien spelen de structurele kenmerken van de Amerikaanse economie, zoals grote bedrijven, gemakkelijke toegang tot kapitaal, een diepgeworteld geloof in concurrentie en sterke overheidsinvesteringen, een rol in het behoud van het 'Amerikaanse mirakel', in contrast met Europa. ECB-directielid Isabel Schnabel benadrukte deze verschillen in een toespraak op 16 februari aan het Europees Universitair Instituut 3.

Hoewel de Verenigde Staten op vele vlakken – in het bijzonder sociaal, politiek en ecologisch – kwetsbaar ogen, lijkt de toekomst het land toe te lachen. De euforie die de markten vandaag tentoonspreiden, kan best de voorbode zijn van een langdurige dynamiek, ook al lijken de markten op korte termijn wel degelijk overkocht. Hopelijk vindt Europa een eigen model dat zijn economie de vleugels geeft om mee te gaan in die hoge vlucht.