DNB: Risico’s financiële stabiliteit blijven hoog ondanks weerbaarheid economie

21 augustus 2023

Door de aanhoudend hoge inflatie en de verkrapping in financiële condities door onder andere stijgende rentes constateert het Financieel Stabiliteitscomité (FSC) in haar vergadering van 13 juli dat risico’s voor de financiële stabiliteit relatief hoog blijven.

Met het oog op de persistentie van de kerninflatie is het wenselijk dat sociale partners (via een beheerste groei van winsten en lonen) en de overheid (via begrotingsdiscipline) hun verantwoordelijkheid nemen om de inflatie naar beneden te brengen.

Het FSC constateert verder dat de Nederlandse bankensector zich weerbaar heeft getoond, maar benadrukt het belang van adequate kapitaal- en liquiditeitsbuffers. Vervolgens benoemt het FSC dat risico’s in de commercieel vastgoedsector goed gemonitord dienen te worden. Hoewel kredietverliezen zich nog niet materialiseren, kunnen risico’s vertraagd doorwerken waardoor alertheid geboden is. Ten slotte heeft het FSC vanaf 1 juli 2023 een wettelijke basis in de Bankwet 1998.

Actuele ontwikkelingen en risico’s financiële stabiliteit

Nadat de Nederlandse economie sterk herstelde vanuit de coronacrisis zal deze naar verwachting de komende tijd op een lager tempo groeien. De arbeidsmarkt is nog steeds krap en faillissementen zijn nog op een relatief laag niveau. Hoewel de inflatie afneemt blijft deze op een hoog niveau. De grootste bijdrage aan de inflatie komt nu vanuit de dienstensector.

Met het oog op de persistentie van de kerninflatie is het wenselijk dat naast de monetaire autoriteit ook de sociale partners (via een beheerste ontwikkeling van winsten en lonen) en de overheid (via begrotingsdiscipline) hun verantwoordelijkheid nemen om de inflatie naar beneden te brengen.

Door de aanhoudend hoge inflatie en de verkrapping in financiële condities door onder andere stijgende rentes blijven risico’s voor de financiële stabiliteit relatief hoog. Hierbij zijn financiële markten kwetsbaar voor hernieuwde volatiliteit en correcties in de waarden van activa.

Het FSC benadrukt dat schokken veelal vertraagd kunnen doorwerken in de economie en financiële instellingen. Hierbij is het van belang om waakzaam te zijn voor risico’s die kunnen ontstaan bij herwaardering en herfinanciering. Herwaarderingen kunnen tot verliezen leiden en deze kunnen doorwerken in het financiële systeem.

Bij herfinanciering van schulden tegen hogere rentes kan de winstgevendheid van bedrijven onder druk komen. Op de huizenmarkt is afkoeling zichtbaar, maar de prijsdaling wordt geremd door een beperkt aanbod en stijgende lonen.

Weerbaarheid van de bankensector

De Nederlandse bankensector toonde zich weerbaar gedurende het voorjaar toen buitenlandse banken in de problemen kwamen. De kapitaalratio’s van Nederlandse banken zijn relatief hoog waardoor banken schokken kunnen opvangen.

Daarnaast duiden stresstestuitkomsten op weerbaarheid van banken tegen zowel liquiditeits- als solvabiliteitsrisico’s in verschillende stressscenario’s. De recente problemen bij buitenlandse banken geven aanleiding om de huidige regelgeving en toezichteisen tegen het licht te houden, vooral op het gebied van toepassing van regelgeving en renterisico, liquiditeitsrisico en resolutie. Het FSC benadrukt het belang van adequate buffers om weerbaar tegen schokken te zijn en verwelkomt de verhoging van de contracyclische kapitaalbuffer (CCyB) van 1% naar 2%.

Risico’s in de vastgoedsector

Het Europees Comité voor Systeemrisico’s (ESRB) heeft eerder dit jaar gewaarschuwd voor risico’s in de commercieel vastgoedmarkt. Het ESRB heeft toezichthouders aanbevolen om deze markt goed te monitoren voor financiële stabiliteitsrisico’s en de weerbaarheid van financiële instellingen te verbeteren.

Tot dusverre zijn er in Nederland weinig tekenen van de materialisatie van kredietrisico in de bankleningen voor commercieel vastgoed. De kans op wanbetaling is bij een deel van de kredietportefeuilles wel toegenomen, wat suggereert dat kredietverliezen toe zouden kunnen nemen in de (nabije) toekomst.

Risico’s bij Nederlandse vastgoedfondsen die voortkomen uit het gebruik van hefboomfinanciering en een liquiditeitsmismatch ogen beperkt. De mate waarin fondsen hefboomfinanciering gebruiken is beperkt, en lage redemptiefrequenties voorkomen dat beleggers in korte tijd hun geld kunnen onttrekken.

Ondanks de tot op heden beperkte materialisatie van risico’s stelt het FSC dat vanwege mogelijke blinde vlekken waakzaamheid en monitoring van de commercieel vastgoedsector van belang is. Bestaande databronnen geven namelijk een onvolledig beeld van de financieringsstromen in de commercieel vastgoedmarkt. Daarnaast komen cijfers met enige vertraging beschikbaar.

Wat betreft de woningmarkt constateert het FSC dat de gemiddelde financiële positie van Nederlandse huiseigenaren de afgelopen jaren is verbeterd en dat risico’s ten opzichte van voor de financiële crisis duidelijk kleiner zijn.