Traditioneel is de rol van het begrotingsbeleid de geaggregeerde vraag in de tijd af te vlakken - naarmate de private vraag afneemt, neemt de vraag van de overheid toe om de economische groei in stand te houden. Deze budgettaire respons is echter meestal ontoereikend omdat de krimp van de vraag in de private sector slechts gedeeltelijk wordt gecompenseerd. Het jaar 2020 doorbrak dit patroon: De budgettaire steunmaatregelen hebben de private sector ruimschoots gecompenseerd voor de inkomens- en inkomstenderving door de sluiting van de economie als gevolg van de pandemie, stelt Nikolaj Schmidt, Chief International Economist bij T. Rowe Price.

 

Het beschikbare inkomen van de huishoudens is vorig jaar dan ook sneller gegroeid dan tijdens de meeste periodes van economische groei, waardoor de huishoudbalans in zeer goede staat kon blijven. Hoewel de steun voor het bedrijfsleven iets minder overweldigend was, konden bedrijven de recessie nog steeds doorstaan zonder de traditionele winstdaling. De consumptie van duurzame goederen is fors gestegen en de pandemie heeft - met uitzondering van bijzonder kwetsbare sectoren - slechts zeer beperkte gevolgen gehad voor de kapitaalinvesteringen van het bedrijfsleven. In het algemeen lijkt het budgettaire beleid dus te hebben geleid tot een redelijk ‘aangename’ recessie, maar die waarschijnlijk wel zal worden gevolgd door een ‘onaangenaam’ herstel, meent Schmidt. 

 

De uitrol van vaccins leidt ertoe dat de meeste ontwikkelde economieën tegen het einde van de zomer weer opengaan. Dit zou de ‘animal spirits’ in de consument moeten ontketenen: Mensen zijn sociale wezens en na meer dan een jaar thuis opgesloten te hebben gezeten, staan zij klaar om veel geld uit te geven. Gevoed door ongekende stimuleringsmaatregelen zullen de economieën volgens Schmidt overschakelen op full boom-modus wanneer gezinnen hun opgespaarde geld gaan spenderen. Deze boom zal in de tweede helft van 2021 en in 2022 lopen. 

 

Helaas zal de terugkeer naar de arbeidsmarkt een teleurstellende ervaring zijn voor degenen die merken dat hun inkomen uit arbeid achterblijft bij het geld dat zij van de overheid hebben ontvangen. Naarmate de overheidssteun wegvalt, zullen de private bestedingen teruglopen. Niet alleen zal het beschikbare inkomen van de huishoudens dalen, maar er zal waarschijnlijk ook een einde komen aan de hausse in de vraag naar duurzame consumptiegoederen omdat de vraag ernaar verzadigd zal zijn. 

 

Het belangrijkste punt is dat tijdens normale recessies de uitgestelde kapitaalinvesteringen en vraag naar duurzame consumptiegoederen zich ophoopt, naarmate de economie in het slop raakt. Normaliter komt deze inhaalvraag vrij en ontstaat er een hausse, waardoor de overheid kan overgaan tot het terugdringen van tekorten en het afbouwen van schuld. Gezien de omvang van de budgettaire steun tot op heden, denkt Schmidt dat de inhaalvraag na de pandemie zal teleurstellen. In feite is de hausse nu al gaande en daarom zal de begrotingsconsolidatie in 2022 weleens vervelend kunnen aanvoelen, omdat deze niet zal plaatsvinden terwijl er een grote private inhaalvraag vrijkomt. 

 

Dus, terug naar seculiere stagnatie? Schmidt denkt van niet. Het komende decennium zal er heel anders uitzien dan het decennium na de wereldwijde financiële crisis. Met huishoudens die hebben geprofiteerd van de steunmaatregelen en een monetair beleid dat ongekend ruim is, ziet Schmidt kansen voor huisvesting om weer een groeimotor te worden. Schmidt meent dat er ruimte is voor groei van de huishoud- en bedrijfsbalansen. Dit staat in schril contrast met het decennium na de wereldwijde financiële crisis, toen de tegenwind van de begrotingsconsolidatie nog eens werd versterkt door de schuldafbouw van de huishoudens. 

 

Er zijn verschillende risico's voor Schmidt’s vooruitzichten: 

 

Het coronavirus kan zodanig muteren dat een volledige heropening van sommige grote economieën onmogelijk wordt. Een langere onderbreking en meer social distancing kunnen de economische groei die in de tweede helft van 2021 wordt verwacht, vertragen. Als een nieuwe langdurige lockdown wordt ingesteld, kan de economie nog ernstiger worden aangetast. Ondernemingen die er dankzij steun in geslaagd zijn het hoofd boven water te houden, kunnen dan verzwakken. 

 

Hoewel er weinig kans is op een voortijdige verkrapping van het monetaire beleid in de belangrijkste economieën, zouden de gevolgen daarvan zo ernstig zijn dat dit een van de voornaamste risico's vormt. Een voortijdige verkrapping, die kan worden veroorzaakt door een onverwachte stijging van de inflatie, kan de kapitaalmarkten op het verkeerde been zetten en leiden tot een correctie van de financiële markten. De daarmee gepaard gaande verkrapping van de financiële omstandigheden kan het sentiment voldoende aantasten om het herstel te ontsporen.

 

Een abrupte verkrapping van het stimulerende beleid in China kan een aanzienlijke tegenwind voor de groei van de wereldeconomie betekenen. Schmidt denkt dat de Amerikaanse economie wel in staat zal zijn om te herstellen vanwege zijn veerkracht, maar de tegenwind zou aanzienlijk zijn, vooral voor het niet-Amerikaanse deel van de wereld. 

 

Geopolitieke spanningen blijven gevaarlijk en hoewel de relatie tussen China en de VS onder president Joe Biden voorspelbaarder zal worden, kunnen de spanningen elk moment oplaaien en een vernietigende klap toebrengen aan het sentiment. Schmidt is vooral alert op risico's in verband met het één-China-beleid en mogelijke escalatie ten aanzien van Taiwan. 

 

Als gevolg van de pandemie hebben veel opkomende markten begrotingsonevenwichtigheden opgebouwd die onhoudbaar lijken. Schmidt is op zijn hoede voor hobbels in de opkomende markten, mogelijk veroorzaakt door een sell off in de belangrijkste markten of door een snelle groeivertraging in China. Toch denkt Schmidt dat het herstel in de ontwikkelde economieën voldoende sterk zal zijn om dit soort externe schokken te kunnen doorstaan.