Harry Geels: De repercussies van de ‘green bailout’
Harry Geels: De repercussies van de ‘green bailout’
Door Harry Geels
Zowel in de VS als in Europa zijn door de sterk gestegen kosten van materialen en de oplopende rente veel bedrijven in de alternatieve energie in de problemen gekomen. Een ‘green bailout’ zal echter de nodige repercussies hebben.
In een ietwat ongenuanceerd artikel met als titel ‘The coming green energy bailout’ schreef de Wall Street Journal (WSJ) begin september over de grote problemen waarin veel Amerikaanse bedrijven die in de nieuwe of alternatieve energie zitten terecht zijn gekomen. Het komt erop neer dat deze bedrijven, die aanvankelijk leefden op subsidies en lage rente, nu niet meer kunnen overleven door de sterk gestegen rente en grondstoffenprijzen. Boven op de reeds ontvangen subsidies willen deze bedrijven nu nieuwe overheidssteun en zijn ze voornemens sterk de consumentenprijzen te verhogen.
Grote prijsverhogingen dreigen
Joe Bidens Inflation Reduction Act (IRA) omvat honderden miljarden dollars aan subsidies voor groene energie, maar kennelijk is dat niet genoeg. Volgens een rapport van de New York State Energy Research and Development Authority (NYSERDA) van eind vorige maand bijvoorbeeld, vragen grote offshore windontwikkelaars om een gemiddelde prijsaanpassing van 48% in hun contracten om de stijgende kosten te dekken. Met de IRA kunnen bedrijven via belastingkorting 50% van de kosten compenseren.
Maar de fabrikanten van nieuwe energie zeggen dat hun kosten sneller stijgen dan de inflatie en dat de projecten ‘economisch niet levensvatbaar zijn en niet kunnen worden gebouwd en geëxploiteerd met de huidige prijzen’, aldus NYSERDA. ‘De groeiende vraag naar duurzame energieprojecten in het hele land heeft de inflatie voor de kostencomponenten van duurzame projecten verergerd ten opzichte van de bredere inflatieniveaus.’ Het is goed mogelijk dat als de Amerikaanse overheid dergelijke prijsstijgingen niet ziet zitten, ze bedrijven moet gaan redden.
Ook in Europa komen reddingen
Na de bailout van de banken en de autobedrijven tijdens de kredietcrisis, de euro-bailout tijdens de eurocrisis, en de bailout van het gehele bedrijfsleven tijdens de coronacrisis, dreigen nu de ‘green energy bailouts’. Siemens Energy ontvangt sinds kort € 16 miljard euro steun van de Duitse overheid. Als het eerste schaap over de dam is, volgen er waarschijnlijk meer. Naar schatting zou de energietransitie in Europa € 5 biljoen gaan kosten. Maar dat was nog bij een lage rente. De kosten van de energietransitie zullen hoger worden nu de rente is gestegen.
Vier repercussies
Uit de hierboven beschreven analyse blijken de gestegen grondstofprijzen en de oplopende rente in eerste instantie drie repercussies te hebben. Ten eerste dreigen de kosten van energie (en dus de inflatie) voor zowel consumenten als bedrijven omhoog te gaan. De centrale banken kijken overigens naar de kerninflatie bij het behalen van hun inflatiedoel, waarbij de energieprijzen niet meegenomen worden. Daarom durft Christine Lagarde ook te beweren dat in 2025 de inflatie weer terug is op de doelstelling. Hoewel hogere energieprijzen uiteindelijk wel doordruppelen in alle producten en diensten.
Ten tweede kosten bailouts de overheden, en dus ons allemaal, geld. De extra overheidsbestedingen leiden indirect tot prijsverhogingen, al dan niet later via hogere belastingen.
Ten derde staat de energietransitie onder druk. Wereldwijd worden namelijk investeringen in nieuwe energie en de productie van bijvoorbeeld elektrische auto’s afgeschaald. GM, Ford en Tesla hebben dat al aangekondigd (overigens ook door concurrentie uit China), waardoor Biden’s doelstelling, dat 50% van alle verkochte auto's in 2030 elektrisch is, verder weg is dan ooit.
Een verborgen ‘wealth transfer’
En dan is er nog een verborgen vierde gevolg van de (aanstaande) green bailout, namelijk dat niet alleen de groene sector wordt gered, maar ook de financiers ervan, de banken en beleggers. Zij krijgen dus wederom een bailout, terwijl de rekening, zoals gezegd, bij de belastingbetalers wordt neergelegd ... voor de zóveelste keer. Natuurlijk kunnen we nu stellen dat de klimaattransitie een hoger doel heeft, maar laten we in ieder geval wel duidelijk de winnaars en verliezers benoemen. En wellicht kunnen we daar in de toekomst nog wat mee doen.
De politiek-filosofische vraag is, tot slot, of we eigenlijk überhaupt in een bailout-economie, met alle impliciete ‘wealth transfers’, willen leven. Levert Joseph Schumpeter’s ‘creative destruction’ uiteindelijk niet betere resultaten op? We hebben door te veel overheidsinmenging, met een stortvloed aan regels, beleid, subsidies en fiscale ‘rulings’ en oligopolistische corporates, een quasi-markt gecreëerd, die totaal niet meer lijkt op de vrije markt zoals Adam Smith die heeft bedoeld. Ik durfde eerder de stelling aan te gaan dat een echt vrije markt ook voor de klimaattransitie uiteindelijk de beste oplossing is.
Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels