Column Frank van Blokland: Het winkellandschap verandert: werk aan de winkel!

10 maart 2020

Publicitair valt, helaas, het faillissement van Hudson’s Bay sterk op. Het blijft triest dat zo’n ambitieus ingezette warenhuisformule het in de Nederlandse markt niet heeft gered. Behalve Hudson’s Bay zijn ook enkele modeketens omgevallen. De modesector heeft het moeilijk door veranderd consumentengedrag. Internet aankopen blijken sterk te groeien.

Toch zit ook aan internetaankopen een limiet. Tot nu toe zijn er nog nauwelijks winstgevende internetplatforms. De sector kampt met de retourproblematiek, maar ook de overlast en milieubelasting van de pakketbezorging neemt toe. Het kan niet zo zijn dat dit in de toekomst zo blijft. Het wachten is op de eerste internetgigant die voor retouren geld gaat vragen en waarschijnlijk zullen de werkelijke kosten van de bezorging uiteindelijk toch in de consumentenprijzen terechtkomen. Het huidige ‘internet-succes’ zal binnen enkele jaren tegen een limiet aanlopen; ofwel vanwege het verdienmodel, ofwel vanwege de bezorgingsproblematiek. Zodra de consument de werkelijke kosten gaat inzien, zal deze zich gaan bezinnen.

Dan moeten uiteraard de fysieke winkels aantrekkelijker zijn en de consument een beleving bieden. Daar wordt al hard aan gewerkt. Zie bijvoorbeeld hoe fantastisch Hoog Catharijne in Utrecht is herontwikkeld en hoe Leidschenhage (bij Den Haag) vervangen wordt door ‘The Mall of the Netherlands’. Ik ben ervan overtuigd dat funshopping – een dagje winkelen, gecombineerd met goede horeca en uitgaan – de consument zal blijven trekken.

Het succes van het ene centrum zal helaas ten koste gaan van andere centra, waar onvoldoende kan worden geïnvesteerd. Ook daar moeten plannen voor komen. Dergelijke centra verliezen hun vroegere status voor funshopping, maar winnen aan kracht door het gemak waarmee boodschappen gedaan kunnen worden (convenience shopping). Je ziet vaak dat er in, om, en vooral ook óp dergelijke centra woningen worden toegevoegd; een goede combinatie. Dat kan uiteraard niet overal en voormalige funshopping-gebieden in de middelgrote en kleinere steden zullen het moeilijk hebben, want de consument die voorheen daarheen trok, zoekt nu naar grotere publiekstrekkers.

Adviseur CBRE benoemde in een recent rapport (Outlook 2020) drie demografische ontwikkelingen die de winkelmarkt sterk zullen beïnvloeden. Ten eerste uiteraard de vergrijzing. De Nederlandse bevolking zal naar verwachting van het CBS de komende decennia blijven groeien, tot bijna 19,6 miljoen inwoners in 2060. In 2040 ligt het aantal personen van 80 jaar en ouder twee keer zo hoog als nu. De bevolking zal de komende tien jaar groeien met gemiddeld 105.000 mensen per jaar.

Ten tweede neemt het aantal eenpersoonshuishoudens enorm toe, zowel onder ouderen als onder jongeren. Volgens het CBS groeit het aantal huishoudens met bijna één miljoen tot 8,8 miljoen in 2060. Deze groei komt grotendeels voor rekening van de eenpersoonshuishoudens.

Ten derde houdt de urbanisatie onverminderd aan. In de afgelopen jaren daalde het inwonertal vooral aan de randen van het land. Sinds de eeuwwisseling vindt de bevolkingsgroei steeds meer plaats in en rond de grote steden in de Randstad, maar ook steden als Groningen, Zwolle, Arnhem, Nijmegen, Amersfoort, Haarlem en Eindhoven groeien sterk.

Ook demografisch gezien liggen er dus beleggingskansen in de winkelmarkt, zowel in de echt grote steden voor funshopping, als in allerlei andere steden voor ‘boodschappen doen’!