Han Dieperink: De semiconductorsupercyclus

23 januari 2024

Door Han Dieperink, geschreven op persoonlijke titel

Deze week steeg het aandeel TSMC met bijna 10%. De koers/winstverhouding is nu slechts 15. TSMC verwacht dat de omzet dit jaar met 25% zal stijgen, gebaseerd op de sterke vraag naar chips voor kunstmatige intelligentie.

Uitgaande van deze cijfers groeit TSMC minimaal twee keer zo hard als de markt, wat een opvallende prestatie is gezien de omvang van het bedrijf. Mogelijk zijn de verwachtingen voor de totale markt dus te laag ingeschat. Wel geeft het bedrijf aan dat het dit jaar ongeveer evenveel zal investeren in capaciteit als vorig jaar: tussen de 28 miljard en 32 miljard dollar.

TSMC loopt voorop op het gebied van 2-nanometer chips, een chip die het bedrijf al produceert voor Apple en Nvidia. Op 2-nanometer ziet Samsung zich als de grote concurrent, maar in de uitvoering verslaat TSMC vooralsnog Samsung. Verder vrezen klanten van Samsung dat hun technologie of ontwerpen weglekken naar andere afdelingen van Samsung. Dat probleem heeft TSMC niet. De cijfers laten zien dat er nog voldoende groeipotentieel is in deze industrie.

Semiconductorindustrie bloeit op

Vergeleken met andere techbedrijven zijn semiconductorbedrijven jarenlang relatief goedkoop geweest. Dat komt door het van oudsher sterk cyclische imago. De ingrediënten voor dergelijke cycliciteit zijn er wel degelijk. Er moeten namelijk gigantische investeringen worden gedaan. Dat betekent in theorie dat prijzen van producten ver kunnen dalen, al was het maar omdat ze naast de variabele kosten nog een deel van de vaste kosten goed kunnen maken. Bovendien was er tot voor kort ook een duidelijke cyclus in de PC-industrie, vooral afhankelijk van de nieuwste versie van het besturingsprogramma Windows.

De PC-industrie is echter veel minder cyclisch geworden, omdat het niet meer werkt met softwarelicenties, maar met een abonnement: software-as-a-service. Veel belangrijker is dat er naast PC’s tal van nieuwe markten zijn ontstaan. De belangrijkste is het mobiele internet. Zeker voor wat betreft energieverbruik en verwerkingssnelheid hebben mobiele chips een sterke impuls gegeven aan de chipsindustrie.

Op eenzelfde manier heeft de gaming-industrie voor een vraag naar steeds betere grafische chips gezorgd, iets waar Nvidia nu uitdrukkelijk de vruchten van plukt omdat die chips de basis vormen voor AI-toepassingen. Daarnaast zijn er verschillende ontwikkelingen mogelijk dankzij de nieuwste chips, zoals cloud-diensten, internet-of-things, 5G, Big Data, virtual en augmentend reality et cetera.

Vierde industriële revolutie wint terrein

Dit zijn allemaal ontwikkelingen die samenhangen met de vierde industriële revolutie. Technologieën versterken elkaar en zorgen voor tal van nieuwe toepassingen. Als er al sprake is van een cyclus in de chipsindustrie, dan zijn dat meerdere cycli naast elkaar. Er zijn ook steeds meer toepassingen. In een moderne (elektrische) auto gaan veel meer chips dan in de oudere modellen. De oorlog in Oekraïne heeft laten zien dat chips (voor drones en raketten) de doorslag kunnen geven.

Naast de vele cycli is er onderliggend ook sprake van een structureel sterke groei. Het laagste punt in de cyclus ligt daarom vaak hoger dan het vorige dieptepunt en over een wat langere periode zijn dergelijke fluctuaties nauwelijks zichtbaar. Dat is wel eens anders geweest, mede gelet op de sterk cyclische winstontwikkeling van Nederlandse bedrijven in de toeleverende industrie zoals ASML, ASM, en Besi. Met de komst van het mobiele internet (pas vanaf de komst van de iPhone in 2007) is het echter een rechte lijn omhoog.

Gelet op de vele toepassingen en de onderliggende groei is het niet zo vreemd dat de chipmarkt van ruim 500 miljard vorig jaar zal uitgroeien naar een markt van 1 biljoen dollar in 2030.

Het belang van chips voor kunstmatige intelligentie

In de groeispurt van 532 miljard vorig jaar naar 1 biljoen dollar in 2023 spelen volgens McKinsey chips op het gebied van kunstmatige intelligentie een grote rol. Bij kunstmatige intelligentie is er geen afnemende meeropbrengst. De machine leert op basis van data, en meer data (en meer chips) is altijd beter. Dit zorgt ervoor dat het niet eenvoudig concurreren is met bedrijven die al een grote omvang hebben bereikt. Het betekent ook dat de vraag naar de chips van Nvidia in enkele jaren tijd kan vertienvoudigen. Zelfs als AMD gaat concurreren met Nvidia en daar 10% marktaandeel krijgt, dan is die 10% straks even groot als de gehele markt nu.

Bij de meest gecompliceerde chips is steeds meer software vereist om chips optimaal te laten werken. Chipproducenten schrijven die software steeds vaker zelf en worden daarmee deels ook softwarebedrijven. Behalve voor hogere marges zorgt die software ook voor een afvlakking van de cyclus. Daardoor verschuift een deel van de macht naar de chipproducenten. Wie nu bijvoorbeeld kijkt waar de toegevoegde waarde van de cloud uit bestaat, kan kijken naar de diensten van Amazon, Google of Microsoft, maar de echte toegevoegde waarde op het gebied van kunstmatige intelligentie wordt nu geleverd door de hardware en de software van Nvidia. De rest van cloud bestaat feitelijk uit chips die iedereen overal kan kopen.

De sterke onderliggende groei in combinatie met de uitbreiding met vele nieuwe cycli zorgt ervoor dat de oorspronkelijke cyclus afvlakt en zelfs verdwijnt. Dan blijft er alleen nog structurele groei over. Toch worden veel chipsbedrijven (nog altijd) gezien als lager te waarderen cyclische bedrijven in vergelijking met de rest van de tech-sector, terwijl zij juist het kloppende hart vormen van nieuwe technologische toepassingen. Voeg daarbij de expansiemogelijkheden door middel van de integratie van software, zowel op het gebied van marges als op het gebied van waardering, en de semiconductorsupercyclus zorgt ervoor de chipbedrijven ook koersmatig beter presteren dan de rest van de IT-sector.

Meer columns van Han Dieperink