Anton Kramer: De kennis van toen
Anton Kramer: De kennis van toen
Door Anton Kramer, mede-oprichter van OverRendement
Financiële markten waren eerder dit jaar sterk in beweging. De aankondiging van importheffingen door de Verenigde Staten leidde tot nervositeit op de aandelenmarkt. Koersen daalden fors en de volatiliteit steeg. Ook de rente liep op en de US dollar daalde ten opzichte van andere valuta, waaronder de euro.
Een groot aantal pensioenfondsen publiceerde nieuwsberichten omtrent de situatie op de financiële markten. Hoewel de bewoording verschilde, kwam een aantal punten in vrijwel alle berichten terug, zoals ‘de pensioenfondsen volgen de situatie op de voet,’ en ‘fondsen beleggen voor de lange termijn.’
De berichten straalden uit dat de deelnemer rustig kon gaan slapen, het pensioenfonds zou de situatie nauwlettend in de gaten houden en actie ondernemen indien nodig. Toch? Wanneer is een situatie dusdanig veranderd dat ingrijpen noodzakelijk is? Een fonds refereert aan eerdere crises: Black Monday in 1987, de financiële crisis in 2008, de corona-uitbraak in 2020. De suggestie die hiervan uitgaat, is dat het beter is om de beleggingsportefeuille niet te wijzigen omdat de markt altijd herstelt. Tegelijk kent iedereen de disclaimer over historische rendementen;: die bieden geen garanties voor de toekomst.
Daarnaast is er een sterke neiging om ‘iets’ te doen in tijden van crises. De gezamenlijke Nederlandse pensioenfondsen gaven in 2024 bijna 6,4 miljard euro uit aan het beheer van het vermogen. Dat is veel geld voor het enkel in de gaten houden van de markt. Het is prettiger om te kunnen zeggen dat er actie ondernomen is. Anders krijgt het fonds het verwijt niks gedaan te hebben, terwijl ‘iedereen toch kon zien’ dat ingrijpen noodzakelijk was.
Wie terugkijkt op transacties uit het verleden, krijgt al snel te maken met de nuancering dat alle beslissingen met de kennis van toen genomen zijn. Daarin klinkt impliciet door dat de keuze in feite niet ter discussie staat, alsof de beleggingsbeslissing per definitie correct was gegeven de omstandigheden destijds. Wie hierover doordenkt, zal moeten concluderen dat dit dan voor alle partijen en beslissingen in de beleggingsketen geldt. Heeft een evaluatiecyclus van uitbestedingspartners nog zin als de aanname is dat iedereen met de kennis van toen de juiste beslissingen nam?
Onder de Wtp kiezen sociale partners in meerderheid voor de solidaire premieregeling. Welke consequentie heeft dat voor het beleggingsbeleid? Lifecycles, antwoordt u wellicht. Maar wat gaat het fonds in die lifecycles doen? Verkoopt het fonds Franse staatsobligaties in de volgende eurocrisis? Hoe reageert het fonds op het uitbreken van een handelsoorlog?
In een DB-regeling gaat het erom dat het pensioenfonds de verplichtingen nakomt. Hoe het fonds dat doet, is voor een deelnemer van ondergeschikt belang. In de solidaire premieregeling neemt het pensioenfonds een grote verantwoordelijkheid op zich. Het is een DC-regeling, voor rekening en risico van de deelnemer, maar zonder het bijbehorende handelingsperspectief voor diezelfde deelnemer. Dat vraagt pensioenfondsen om keuzes te maken die niet alleen te rechtvaardigen zijn met de kennis van toen, maar ook met de waarde die het pensioenfonds voor de deelnemer heeft toegevoegd.