Schroders: Oorlog in Oekraïne brengt fragiele wereldwijde voedselvoorziening in gevaar

Schroders: Oorlog in Oekraïne brengt fragiele wereldwijde voedselvoorziening in gevaar

18 maart 2022

Grondstoffen Oorlog Oekraïne
Graan.jpg

De vreselijke oorlog in Oekraïne vormt een bedreiging voor het fragiele wereldwijde voedselsysteem, schrijft Mark Lacey, head of commodities bij Schroders.

De crisis in Oekraïne brengt risico's met zich mee voor de voedselvoorziening die een bredere impact in de wereld zullen hebben. Er is veel aandacht voor Rusland als olie- en gasleverancier. Maar het land speelt een nog belangrijker rol als producent van landbouwgrondstoffen. Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor ongeveer 30% van de tarwe-export. Dat betekent dat er een reëel risico van toekomstige voedseltekorten bestaat. Er moet dus duidelijk meer worden gedaan om een duurzaam voedsel- en watersysteem te garanderen.
 
Opkomende landen bijten in het stof
 
Een verstoring van de tarwe-export blijft niet zonder gevolgen voor de consument. Lacey denkt dat de opkomende markten waarschijnlijk de zwaarste gevolgen zullen ondervinden. Zij zijn de traditionele afnemers van Russische tarwe. Egypte, Turkije en Bangladesh waren de afgelopen jaren de drie belangrijkste markten voor de uitvoer van Russische tarwe. De situatie zal nog verder verslechteren als rijkere landen voedselprijzen gaan subsidiëren om de inflatie te beteugelen. Dat kan de kloof met arme landen verdiepen, omdat de prijzen dan worden opgedreven in landen die toch al met voedselschaarste te kampen hebben.
 
Sancties raken ook kunstmest
 
Lacey schrok van een recente verklaring van de Noorse kunstmestproducent Yara, waarin werd gewezen op de omvang van mogelijke tekorten aan gewassen als gevolg van de verstoring van de landbouw. Volgens Yara komen boeren nu in een cruciale fase van het landbouwseizoen waarin inputfactoren zoals kunstmest, zaaigoed en water bepalend zullen zijn voor de opbrengst van de komende oogst. De meest extreme berekeningen geven aan dat als er geen kunstmest aan de bodem wordt toegevoegd, de gewassen tegen de volgende oogst met 50% kunnen zijn verminderd.
 
Rusland is niet alleen een grote producent van tarwe, maar ook van grondstoffen voor kunstmestproducten, zoals stikstof, fosfaat en kaliumchloride. Vooral de markt voor kaliumchloride is sterk geconcentreerd. 80% van alle geëxporteerde kaliumchloride is afkomstig uit Canada, Wit-Rusland en Rusland. Waarbij de laatste twee landen samen goed zijn voor 40%. De sancties die het Westen aan Rusland en Wit-Rusland heeft opgelegd, zullen de handel in deze grondstoffen verstoren, met alle gevolgen van dien voor de oogstopbrengsten in landen over de hele wereld.   
 
Klimaatverandering bedreigt voedselzekerheid
 
Dit alles komt op een moment dat de klimaatverandering en extreme weersomstandigheden de landbouwopbrengsten nu al onder druk zetten. Een hete, droge zomer heeft vorig jaar de tarweproductie in Canada doen dalen. Bij een opwarming van 2°C schatten academici in dat de maïsopbrengst met 14% zal dalen, en de tarweopbrengst met 12%, terwijl een groeiende wereldbevolking steeds grotere hoeveelheden voedsel nodig heeft.
 
In een onlangs gepubliceerd VN-rapport wordt gesteld dat de klimaatverandering de voedselproductie en de toegang tot voedsel steeds meer onder druk zal zetten, vooral in kwetsbare regio's, waardoor de voedselzekerheid wordt ondermijnd.
 
Voedselzekerheid kan nieuwe bron van conflicten worden
 
De invasie in Oekraïne en de gevolgen daarvan voor de aanvoer van meststoffen en voedsel leggen de zwakke plekken in het voedsel- en watersysteem bloot en verergeren die. Als hier niets aan wordt gedaan, kan dit over de hele wereld uiterst negatieve gevolgen hebben. Hoewel de tekorten in dit geval een gevolg van de oorlog zijn, kan een gebrek aan voedselzekerheid op zich een oorzaak van conflicten zijn. Yara stelt dat een wereld met een onstabiele voedselvoorziening, een wereld is met hongersnood, meer sterfte, gewapende conflicten, migratie, rellen en gedestabiliseerde samenlevingen die de geopolitieke spanningen verder kunnen opvoeren. Lacey deelt deze bezorgdheid.
 
Maak verduurzaming van voedsel en water prioriteit
 
Lacey vindt dat het creëren van een duurzaam voedsel- en watersysteem een van de meest urgente uitdagingen is waar de wereld vandaag voor staat. De bedrijven die voor voedselzekerheid en duurzaamheid zorgen, moeten snel meer doen om te proberen deze negatieve gevolgen te voorkomen. Tussen nu en 2050 moet er 30 biljoen dollar worden geïnvesteerd om dit te bereiken. De drie structurele veranderingen die volgens Lacey nodig zijn: 
  • hogere landbouwopbrengsten en -efficiëntie, mogelijk gemaakt door technologie; 
  • veranderingen in het wereldwijde voedingspatroon, denk aan een lagere vleesconsumptie; 
  • een grote vermindering van afval en emissies.

Gerelateerde berichten