Bob Homan: Toekomst belangrijker dan het hier en nu

13 oktober 2020

Door Bob Homan, hoofd van het ING Investment Office

Een van de redenen waarom de rente zo laag is, is dat mensen bereid zijn te betalen om op een later tijdstip te kunnen consumeren. Een korte uitleg waarom de rente nog lang laag blijft.

We hebben al vele jaren te maken met een dalende rente. Tot een of twee jaar geleden, was de algemene gedachte dat de rente niet nóg lager kon. Vroeg of laat zou deze weer gaan stijgen. Daarvoor waren wel redenen te bedenken.

Het idee van normalisatie, oftewel terugkeren naar niveaus die we gewend waren, zat daar zeker ook achter. In de afgelopen paar jaar is echter een omslag zichtbaar. Veel economen denken nu dat de rente nog lang heel laag blijft. Het zal je niet verbazen, dat ook daar goede verklaringen bij worden gezocht.

Geen vergoeding meer voor uitstellen van consumptie

De bekende econoom Han de Jong kwam onlangs met een interessante verklaring. In zijn column haalde hij een rapport van de Bank of England aan, waarin de theorie wordt verworpen dat de lange rente hoger zou moeten zijn dan de korte rente. Dit wordt ook wel de liquiditeitsvoorkeur-theorie genoemd.

Deze theorie stelt dat je gecompenseerd dient te worden om consumptie uit te stellen, met het vooruitzicht in de toekomst méér te krijgen. Dat meer, is de rente op het bedrag dat je nu niet uitgeeft, maar opzij zet voor later.

Het rapport stelt echter dat er wellicht geen vergoeding, oftewel rente, meer nodig is voor uitgestelde consumptie. We hebben in het westen immers nauwelijks nog honger. Voor veel mensen geldt daarom, dat voor het uitstellen van consumptie geen vergoeding meer nodig is.

Mensen hebben meer zorgen over de toekomst…

Ik denk dat in deze verklaring wel wat zit. Ik zou hem nog wel iets willen uitbreiden. Het gaat in mijn ogen namelijk om meer dan alleen honger, omdat de meeste mensen inmiddels genoeg te eten hebben. Het gaat over bredere behoeftebevrediging en, nog wat verder, over waar je je druk om maakt.

Maak je je druk om het hier en nu, of om de toekomst? Ik denk dat veel mensen die genoeg hebben, zich wat hun financiën betreft drukker maken om hun toekomst dan om het hier en nu. Want veel mensen die het nu goed hebben, maken zich zorgen over hun pensioen of over de vraag of hun kinderen het straks ook nog goed hebben.

… en vinden sparen voor later belangrijker dan nu uitgeven

Daarnaast is een grote groep zo welvarend dat extra consumptie nu weinig extra bevrediging oplevert. Het gevolg is, dat je de liquiditeitsvoorkeur bijna kunt omdraaien: toekomstige consumptie is belangrijker dan consumptie nu.

Oftewel, sparen voor later is belangrijker dan nu uitgeven. Zie het als een soort verzekeringspremie. Zo krijg je een negatieve rente: mensen zijn bereid te betalen om consumptie te kunnen uitstellen.

Dit kun je ook loslaten op aandelen: dividend is minder belangrijk geworden en toekomstige opbrengsten zijn juist belangrijker geworden. Dat zou, naast andere verklaringen, een reden kunnen zijn voor het achterblijven van dividendaandelen ten opzichte van groeiaandelen.

Ook hier is, net als bij de renteontwikkeling, sprake van een samenspel van allerlei factoren. Maar het deel van de verklaring, dat mensen zich meer druk maken om de toekomst dan om het hier en nu, zie ik voorlopig niet veranderen.