Mainfirst: Hoe governance beoordelen bij beleggingen in MKB?

22 februari 2021

Door Alexander Lippert, portefeuillebeheerder in het team Duitse en Europese aandelen van MainFirst'

Een meer genuanceerde benadering van governance is nodig wanneer we te maken krijgen met kleine en middelgrote ondernemingen.

Het is begrijpelijk dat kleine en middelgrote ondernemingen vaak niet over de uitgebreide mogelijkheden beschikken om hun eigen infrastructuur op te bouwen voor de aanpak van de talrijke kwesties die verband houden met de controle op en communicatie over duurzaamheidsaspecten. Daarom vallen ze vaak ten onrechte door het rigide, kwantitatief georiënteerde raster van de grote ratingbureaus en krijgen ze van hen lagere ratings.

De term "ESG" is veelzijdig en omvat tal van onderwerpen. Multi-dimensioneel denken is noodzakelijk om een zo volledig mogelijk beeld van een onderneming te krijgen. Starre richtlijnen voor het beoordelen of classificeren van een bedrijf doen onvoldoende recht aan de realiteit van economische diversiteit en de specifieke kenmerken van sommige bedrijven.

Hoewel men een kwantificeerbare vooruitgang nog kan meten en documenteren in cijfers, is een hoofdzakelijk op cijfers gebaseerde beoordeling van goed ondernemingsbestuur veel moeilijker, gevoeliger voor fouten, en dubbelzinnig. Hoe men goede corporate governance definieert, is in feite vrij subjectief. Vooral als het om familiebedrijven gaat, bestaan er veel verschillende opvattingen over goede corporate governance.

Samenstelling van de raad van toezicht

De samenstelling van de raad van toezicht, die het management controleert, is van doorslaggevend belang. Zijn er onafhankelijke, kritische denkers met een schat aan ervaring? Of zijn het louter ja-knikkers die voor het plezier van het management worden benoemd? Meervoudige mandaten komen maar al te vaak voor, vooral in grote ondernemingen. Dit betekent vaak dat een zorgvuldig onderzoek van de veelzijdige problemen binnen grote ondernemingen niet gewaarborgd is.

Managementkwaliteiten

De managementkwaliteiten zijn het belangrijkste criterium voor een belegging, naast waarderingsaspecten. Kwaliteiten als eerlijkheid, betrouwbaarheid, transparantie, een snufje conservatisme, maar ook het vermogen om kritiek te incasseren zijn belangrijk om de integriteit van een beursgenoteerde onderneming te handhaven. Het management is wettelijk verplicht om op te treden als intermediair tussen alle belanghebbenden. Dit onderstreept het belang van een grondige analyse of de doelstellingen van het management in overeenstemming zijn met die van de aandeelhouders. Een eerste aanwijzing hiervoor bieden de lange termijn financiële stimuleringsmechanismen in de managementvergoeding. Idealiter zou zelfs een management dat geen aandeelhouder is op een duurzame wijze als ondernemer moeten handelen, alsof het een schuldenaar van de onderneming is. De raad van toezicht ziet echter vaak over het hoofd dat het management in feite alleen maar de werknemers zijn van de eigenaars (m.a.w. de aandeelhouders) van de onderneming.

Jaarlijkse algemene vergadering

Wat de jaarlijkse algemene vergadering betreft, moeten we wijzen op de rol van de grote aandeelhouders en hun betrokkenheid bij deze ondernemingen. Dit is een van de redenen waarom familiebedrijven vaak sterk uiteenlopende ratings krijgen van allerlei externe ratingbureaus. Nochtans worden juist de familiebedrijven als de meer duurzaam georiënteerde bedrijven beschouwd. Dit komt omdat de focus niet ligt op het optimaliseren van de beloning op korte of middellange termijn gedurende de looptijd van een managementmandaat. In plaats daarvan denken verantwoordelijke familiebedrijven in termen van generaties. De reputatie en de instandhouding van het levenswerk van de familie staan bij hen hoog in het vaandel. Uiteindelijk vormt deze houding de basis voor duurzaam succes. Volgens hetzelfde patroon zijn ook hun externe relaties op dit duurzame succes gericht. De focus op het welzijn van de onderneming op lange termijn, met inbegrip van aandeelhouders, werknemers en andere belanghebbenden, draagt bij tot een grotere consistentie in het ondernemingsbestuur, alsook tot het behoud en de groei van de waarde. Minder optimalisaties in de balansstructuur betekenen dat uitgaven voor toekomstige groei via onderzoek en ontwikkeling of uitbreidingsinvesteringen continu kunnen worden gefinancierd, zelfs in tijden van crisis. Anorganische groei, zoals sommige grote ondernemingen die nastreven, kan juist deze flexibiliteit in gevaar brengen.

Opvolging

De grootste uitdaging in familiebedrijven is opvolging - de soepele overgang van de ene generatie naar de volgende. Alles moet in gereedheid zijn voor een ordelijke overgang. Dit is een van de risico's van beleggen in familiebedrijven.