Joeri de Wilde: Wie lijmt zich vast aan het ECB-hoofdgebouw?

Joeri de Wilde: Wie lijmt zich vast aan het ECB-hoofdgebouw?

Energy Transition ECB
Joeri de Wilde (foto archief Triodos Investment Management)

Door Joeri de Wilde, Investment Strategist bij Triodos Investment Management

De torenhoge energieprijzen hebben Europese overheden en de Europese Centrale Bank in standje crisis gezet. Het weinig verrassende gevolg: de EU-doelstellingen die de groene transitie moesten aanjagen, sneuvelen als eerste.

First things first, hoor je onze beleidsmakers denken, terwijl juist ook voor deze crisis de oplossing ligt binnen de duurzame doelen van de EU. De hoge energie-inflatie smelt als sneeuw voor de zon bij een rappe duurzame energietransitie.

Steunmaatregelen werken averechts

Onze beleidsmakers weten dondersgoed dat we snel af moeten van fossiele brandstoffen (iets met de opwarming van de aarde en de afhankelijkheid van Rusland). Het zou daarom volkomen logisch zijn de hoge Europese inflatie, grotendeels veroorzaakt door ons fossiele energietekort, aan te pakken door volledig in te zetten op efficiënter energiegebruik en het vergroten van de groene energiecapaciteit.

Maar in plaats daarvan zetten Europese overheden vol in op nationale prijsplafonds voor energie, om zo de prijsstijgingen binnen de perken te houden. De kosten hiervan zijn gigantisch, omdat iedere inwoner gecompenseerd wordt, en niet alleen diegenen die het nodig hebben. Dit is heel veel geld dat grotendeels verdwijnt in de zakken van buitenlandse fossiele energiebedrijven.

Gerichte steun aan enkel de laagste inkomensgroepen had veel geld kunnen besparen en had bovendien zuiniger energiegebruik kunnen stimuleren. De rest van dit enorme bedrag had dan besteed kunnen worden aan de duurzame energietransitie, in de vorm van grootschalige woningisolatie en de aanleg van groene infrastructuur. Zo hadden we de komende winters minder gas nodig gehad om onze huizen te verwarmen en waren we beduidend minder gevoelig geweest voor de grillen van de fossiele energiemarkt.

Kortetermijndenken van nationale overheden en ECB

Het is verbijsterend dat nationale overheden zo kortzichtig te werk gaan, zeker omdat de gekozen maatregelen overduidelijk botsen met de EU-doelstellingen voor een groene transitie. De EU wil de CO2-uitstoot tegen 2030 met 55% hebben verminderd, om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Maar sinds de oorlog in Oekraïne telt voor overheden enkel de komende winter en is de langere termijn iets voor later.

De Europese Centrale Bank lijdt aan eenzelfde kortzichtigheid in haar strijd tegen inflatie. Ze is begonnen de rente te verhogen en gaat hier voorlopig mee door. Want, zo is de gedachte, bij een hogere rente gaan huishoudens en bedrijven meer sparen en minder consumeren en investeren, omdat lenen duurder wordt.

Dit zou op de korte termijn inderdaad vraag en aanbod weer met elkaar in balans kunnen brengen op een lager niveau. Maar als de vraag naar energie daarna weer toeneemt, is niet als bij toverslag het duurzame energie-aanbod vergroot. Daarvoor zal toch echt moeten worden geïnvesteerd in een grotere duurzame energiecapaciteit. En ook de ECB kan hier met haar rentebeleid aan bijdragen.

ECB, neem je verantwoordelijkheid!

Een hogere rente is namelijk vooral nadelig voor projecten met hoge opstartkosten. En laten deze kosten nou juist voor nieuwe groene energieprojecten hoog zijn in vergelijking met fossiele brandstofalternatieven. Door met de botte bijl het algehele renteniveau op te krikken, remt de ECB de facto dus de energietransitie af. En ook hier geldt: dat is bepaald niet in lijn met de doelstelling van de ECB om de prijsstabiliteit te bevorderen op een manier die het algemene EU-beleid ondersteunt.

De EU-doelen voor het verminderen van de CO2-uitstoot zijn helder en het ECB-doel van stabiele inflatie op middellange termijn zou dus eigenlijk tot stand moeten komen door nadrukkelijk te mikken op meer duurzame energiecapaciteit, in plaats van tijdelijk de vraag te dempen door middel van een recessie. Er zijn genoeg manieren waarop de ECB haar beleid kan tweaken zodat het wél groene investeringen aanmoedigt. In alle communicatie rondom de renteverhogingen wordt hier echter met geen woord over gerept.

De EU-doelstellingen voor een groene transitie zouden altijd centraal moeten staan in het gevoerde beleid, maar al helemaal als ze deel van de oplossing van een crisis zijn. Blijkbaar moeten beleidsmakers hier voortdurend aan herinnerd worden. Iemand een blik soep of een pot sterke lijm over?