Carmignac: Kan inflatie de ongelijkheid verkleinen?

January 31, 2022

Door Frederic Leroux, lid van het Comité voor Strategische Beleggingen van Carmignac

Sinds Thomas Piketty 'Kapitaal in de 21ste eeuw' uitbracht, lijkt het soms alsof onomstotelijk is bewezen dat het kapitalisme steeds grotere ongelijkheid genereert. Als oplossing voor die 'excessen' wordt dan geopperd om de allerrijksten zwaarder te belasten.

Dat is ook de conclusie die de Franse Conseil d’Analyse Économique in een nota over de successierechten trekt uit de steeds grotere vermogensconcentratie bij de huishoudens in de afgelopen dertig jaar. De loonkloof wordt niet groter, dus is het vooral de factor kapitaal die de ongelijkheid teweegbrengt. Daarom zou het aangewezen zijn de overdracht van de grootste vermogens zwaarder te belasten (zelfs al zitten daar familiebedrijven bij, n.v.d.r.). Voor sommigen lijkt de concentratie van rijkdom zelfs dermate onvermijdelijk dat zij zich luidop afvragen of het kapitalisme niet volledig moet worden afgeschreven.

Het kapitalisme heeft veel welvaart gecreëerd en – de afgelopen decennia – voor aanzienlijke desinflatie gezorgd. Net zoals de groei of de schuldgraad is inflatie een cyclisch fenomeen. De desinflatie waar we het hier over hebben, begon in de jaren 80, toen de prijzen op jaarbasis met bijna 15% stegen. Dat proces kwam op gang toen de voorthollende inflatie de Amerikaanse Federal Reserve tot een forse renteverhoging noopte.

Sindsdien heeft een aantal structurele krachten de inflatie steeds verder getemperd: denk maar aan de demografische samenstelling, die voor overvloedige arbeidskrachten zorgde en de massa spaargeld die beschikbaar is voor productiviteitsverhogende investeringen deed aanzwellen, de concurrentie van goedkope arbeid in de opkomende landen, die werd aangegrepen om de lonen in de ontwikkelde landen te matigen, en de Amazonificatie van de economie, die de detailhandelsprijzen sterk deed dalen.

In het kielzog van de dalende inflatie ging ook de rente omlaag. Lagere rente drijft door haar gunstige invloed op de verdisconteerde waarde van toekomstige dividenden en coupons mee de koersen van activa op én maakt het al wie beschikt over onderpand om nieuwe schulden te dekken gemakkelijker om het financiële hefboomeffect te laten spelen: in een desinflatoire cyclus heeft wie kapitaal bezit een dubbel voordeel.

Voor werknemers is desinflatie een nachtmerrie: wie geen activa bezit, profiteert niet mee van de stijgende koersen, terwijl de desinflatoire dynamiek van de internationale concurrentie het loon doet krimpen. In die fase van de cyclus lijkt het kapitalisme een heilloze weg, die tot overdreven ongelijkheid leidt. Wordt de ongelijkheid echter niet veeleer in de hand gewerkt door de desinflatie, die eerder een cyclisch verschijnsel is dan een gevolg van het kapitalisme?

Zou het, in plaats van de ongelijkheid vandaag aan te pakken door wie daar het meest van profiteert zwaarder te belasten, niet beter zijn om in te zien dat in 2021 de inflatiecyclus gekeerd is en dat de terugkeer van prijsstijgingen op zich al de ongelijkheid kan verkleinen? Er valt namelijk iets te zeggen voor de bewering dat de inflatie terug is. Om te beginnen was er ruim voldoende brandstof dankzij het expansieve monetaire en budgettaire beleid om de pandemie te bestrijden. Dat creëerde voor het eerst in decennia opnieuw de omstandigheden voor een loon-prijsspiraal.

Vervolgens moeten we, om te bepalen of de inflatie kan aanhouden, kijken hoe blijvend de recente omwentelingen in de economie, de politiek en de maatschappij zijn. Die hebben gemeen dat economische efficiëntie als streefdoel beetje bij beetje plaats maakt voor een inclusievere logica: liever dure groene energie dan goedkope, meer oog voor maatschappelijk verantwoord beleggen dan voor onmiddellijk rendement bij beleggers wereldwijd, een economisch beleid dat niet langer aarzelt om diepe putten te graven in de overheidsfinanciën om de levensstandaard van de brede bevolking op peil te houden, deglobalisering van productieketens, huishoudens op zoek naar een ander leven, enz.

Al die trends kunnen de inflatie structureel aanwakkeren door energie, producten of arbeidskrachten blijvend schaarser te maken. Ze maken het Main Street (de werknemers) mogelijk om terrein terug te winnen op Wall Street (de aandeelhouders). Voor de een kan de krapte op de arbeidsmarkt een hoger loon betekenen. De ander kan zijn activa in waarde zien dalen doordat de stijgende rente de aandelen van de rijkelijkst gewaardeerde bedrijven het hardst treft.

Laten we de cyclus dus de kans bieden om de ongelijkheid die hij zelf heeft teweeggebracht, terug te dringen. Laten we nog even wachten alvorens het einde van het kapitalisme uit te roepen. Trends keren vaak net op het moment dat de verleiding het grootst is om de ontwikkelingen uit het verleden lineair door te trekken naar de toekomst. En na 40 jaar desinflatie...