Bob Homan: Wordt de economische groei post-corona hoger of lager?

Bob Homan: Wordt de economische groei post-corona hoger of lager?

Bob Homan

Door Bob Homan, Hoofd van het ING Investment Office

Over het algemeen duurt het na een economische crisis meerdere jaren voordat een economie weer op zijn oude groeipad terug is. Dat komt omdat economieën tijdens een crisis langer durende schade oplopen. Dit keer schijnt het echter mee te vallen.

De economie lijkt weinig blijvende schade over te houden aan de coronacrisis. Nu wil ik de huidige economische crisis zeker niet bagatelliseren. We hebben te maken met een enorme terugval van de economische activiteit.

Nationale inkomens daalden in 2020 het sterkst sinds de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw. Normaal gesproken gaat zo’n economische crisis gepaard met een meerjarige periode van zwakke of negatieve groei.

Redenen voor langdurig zwakke groei

Bij crises is er vaak een aantal redenen voor langdurig zwakke groei. Een daarvan is dat de trend van voor de crisis onhoudbaar is. Vaak legt een periode van onhoudbare groei de kiem voor een crisis, meestal gevoed door overmatige kredietverlening, met een periode van lagere groei als gevolg.

Een tweede factor is dat een crisis de productiefactoren kan beschadigen. Kapitaal is na de crisis verouderd of wordt niet meer gebruikt en werkloosheid leidt ertoe dat een groep mensen niet meer meekan in de nieuwe tijd. Deze combinatie zorgt voor lagere toekomstige groei.

Een derde reden is dat bedrijven en huishoudens na de crisis hun schulden moeten aflossen en daardoor minder investeren en besteden, wat de economische groei afremt.

Economieën kunnen relatief snel opkrabbelen

Op dit moment lijkt geen van deze drie factoren echt te spelen. De economische groei nam voor de coronacrisis al af en was niet onhoudbaar hoog. Overheidssteun zorgt ervoor dat de arbeidsmarkt veel minder zware klappen krijgt en de toename van de werkloosheid ditmaal – voorlopig – erg meevalt.

Hoewel in sommige sectoren sprake is van kapitaalvernietiging, denk aan vastgoed en vliegtuigmaatschappijen, zijn er juist door de crisis grote investeringen gedaan in digitale technologie.

Ten slotte geldt voor veel huishoudens dat hun buffers, doordat ze weinig konden uitgeven, juist zijn toegenomen in plaats van afgenomen. Dat geldt ook voor een deel van het bedrijfsleven, hoewel de verschillen groot zijn en er uiteraard ook bedrijven zijn met grote problemen.

Omdat deze crisis de factoren die in vorige crises tot langdurige ondermaatse groei leidden niet kent, kunnen economieën in het post-corona-tijdperk relatief snel weer op hun oude groeipad terugkeren. Dit alles wordt mogelijk gemaakt door de steun van overheden – die na deze crisis wel met nog veel grotere schulden zitten dan ervoor.

Is thuiswerken goed voor de arbeidsproductiviteit?

Voor de korte termijn is dit goed nieuws, maar op de langere termijn zullen de hogere overheidsschulden een negatieve rol gaan spelen. Er speelt echter ook nog iets anders. Door deze crisis zijn grote groepen mensen, vooral in dienst van grotere bedrijven, heel anders gaan werken, namelijk vanuit huis. In eerste instantie lijkt dat een grote aanjager van de economische groei op de lange termijn, de arbeidsproductiviteit, ten goede te komen. Geen files, minder kletsen et cetera.

Ik lees dat steeds meer mensen het thuiswerken zwaar valt. Tegelijkertijd merk ik dat een grote groep de efficiency van thuiswerken wel prettig vindt. De weken vliegen voorbij en lijken erg op elkaar.

Het ‘zwaar vallen’ en die ‘efficiency’ zouden in mijn ogen wel eens tot hetzelfde kunnen leiden, namelijk minder creativiteit en innovatie. Die innovatie is echter wel belangrijk voor de toekomstige arbeidsproductiviteit. En die is op haar beurt weer heel belangrijk voor verdere economische groei en dus ook voor de rente en winsten.

Voor het toekomstige pad van de financiële markten is het daarom belangrijk om in de gaten te houden of het deels structureel thuiswerken hand in hand kan gaan met innovatie. Uiteraard hoop ik dat veel bedrijven dit gaat lukken. Op micro-economisch niveau zou ik daarom iedereen willen aanbevelen hierop te letten.