Column Harry Geels: Wie gaat dat betalen?

April 9, 2020

Ons financieel systeem is de laatste twintig jaar verworden tot een grote bailout van overheden en bedrijven die te veel risico’s hebben genomen, zoals de banken tijdens de kredietcrisis en Griekenland in 2011. En as we speak vindt de grootste bailout in de geschiedenis plaats, namelijk die van bedrijven en overheden die door de coronacrisis niet meer op eigen benen kunnen blijven staan.

Op zich valt er voor de meeste van deze reddingen nog een casus te bedenken. Het niet redden van de banken in de kredietcrisis had waarschijnlijk tot een nog grotere crisis geleid. Het niet redden van Griekenland had waarschijnlijk het uiteenvallen van de eurozone ingeluid. Hetzelfde zou nu kunnen gebeuren als we de zuidelijke eurolanden geen helpende hand toereiken. En door nu bedrijven te redden, houden we nog enigszins de economie en werkgelegenheid in stand.

Jan met de pet betaalt
Het gaat moreel echter knellen als we kijken waar de rekeningen van al die bailouts worden neergelegd. Tot dusverre was het antwoord altijd: bij de belastingbetaler. Main street betaalde de bailout van Wall Street. De gewone Amerikaan hield hier een heel naar gevoel aan over waar Donald Trump tijdens de verkiezingscampagne handig op in wist te spelen. In Europa heerst onder de burgers door al die bailouts een vergelijkbaar verongelijkt gevoel. Denk aan de opstand van de gele hesjes.

Jan met de pet was en is nog steeds boos dat zijn reële inkomen sinds de kredietcrisis per saldo stil staat. In Volkskrant Magazine van 4 april 2020 stond er een schrijnend artikel over hoe mensen met een minimum tot modaal inkomen eigenlijk niet meer rond kunnen komen. ‘Wel werk, toch arm’, luidde de ondertitel van het artikel.

Het is bizar te lezen hoeveel mensen het in dit toch rijke land financieel erg moeilijk hebben, en saillant, vooral mensen op wie we in deze crisis zwaar moeten leunen, zoals leraren, verplegers en winkelpersoneel. En terwijl deze mensen het de laatste tien jaar steeds moeilijker hebben gekregen, hebben bedrijven hun aandeelhouders en topmensen steeds wél goed beloond, onder andere middels aandeleninkoopprogramma’s.

Het moet anders
Over de bailouts die nu nodig zijn voor bijvoorbeeld de hard getroffen luchtvaart, schreef The New York Times vorige week: ‘Perhaps no other industry illustrates the awkward position that corporate America finds itself in more than airlines. Major airlines spent $19 billion repurchasing their own shares over the last three years. Now, with the coronavirus virtually paralyzing the global travel industry, these companies are in deep financial trouble and looking to the federal government to bail them out.’

Onze premier Mark Rutte heeft gezegd dat de wereld er na de coronacrisis anders uit komt te zien. Laten we hem er aan houden door de rekening van de bailouts, als het straks weer beter gaat, dit keer niet bij main street, maar bij de bedrijven en de topmensen neer te leggen! Natuurlijk moet dit op wereldwijde schaal gebeuren. Nederland loopt echter graag voorop, dus laten we ons hier nu van onze beste kant zien.

Simpele maatregel
Een simpele en doeltreffende maatregel voldoet: de duurst betaalde medewerker mag niet 15 keer meer verdienen dan de laagst betaalde medewerker (voor de goede orde heb ik het over medewerkers die arbeidsbescherming genieten, niet ondernemers voor eigen risico). Als pensioenfondsen duurzaamheid écht hoog in het vaandel hebben, dan sluiten ze niet alleen bedrijven uit die slecht zijn voor het milieu, maar ook die sociale ontwrichting door grote inkomensongelijkheid bevorderen.

Er is genoeg wetenschappelijk bewijs dat salarissen van boven zeg €350.000 per jaar echt niets meer toevoegen aan betere prestaties. Zeker met de bailouts die bedrijven nu krijgen, zijn dergelijke salarissen ook sociaal totaal onaanvaardbaar. En als iemand nog zegt dat goed personeel bij gebrek aan hoge salarissen dan eventueel naar het buitenland gaat, zouden we moeten zeggen: ‘ga maar weg, en snel ook’.

‘Never waste a good crisis’. Het is nu de tijd om de exorbitante beloningen aan de top aan te pakken. Het is niet genoeg om alle crisismaatregelen te betalen en ook de bailout van de zuidelijke landen moet nog ergens neergelegd worden, maar het is wel een goed begin.

Disclaimer

Dit artikel bevat een persoonlijke opinie van Harry Geels.