KPMG: Maatwerk pensioen vraagt om veel meer communicatie met deelnemer

November 6, 2019

Nederlanders kunnen steeds meer aan de knoppen van hun eigen pensioenvoorziening draaien. Dat bewustzijn dringt echter nog niet overal in de samenleving door. Niet voor niets is het deze week Pensioen3daagse om mensen te wijzen op het belang van een goede oudedagsvoorziening. “De vrijheid die Nederlanders hebben om hun pensioen zelf vorm te geven zorgt ervoor dat het pensioenstelsel steeds meer individualiseert”, zegt Pieter Kiveron van KPMG en deskundige op het gebied van pensioenen. Kiveron: “Aanbieders van pensioenvoorzieningen spelen hierop in met het aanbieden van nieuwe producten en diensten, waarbij de gegevens van de deelnemers en de analyse van deze data een grote rol spelen. Op deze manier zijn zij in staat maatwerk aan hun deelnemers te leveren. Om het vertrouwen van de burger in al dat maatwerk te winnen is het echter essentieel dat de bedrijven ervoor zorgen dat deze vaak complexe analyses op de juiste manier worden uitgelegd.”

Grotere voorspelkracht

De voortschrijdende maatschappelijke digitalisering maakt het leven van Nederlanders niet alleen gemakkelijker, maar zorgt op tal van gebieden ook voor een grotere voorspelkracht. Kiveron: “Deze voorspelkracht speelt ook een grote rol in de pensioenwereld, een sector die van nature altijd al draaide om het voorspellen. Een pensioenfonds moet immers voorspellen hoe lang een populatie deelnemers leeft en zorgen voor voldoende kapitaal voor uitkeringen door het juiste beleggingsbeleid. Die voorspelbaarheid gaat ook in de pensioenwereld naar een nieuw niveau. Met een veelheid aan data kunnen robots of algoritmes zelfs inschatten hoe oud iemand wordt. De toegenomen voorspelkracht zorgt voor een nieuwe realiteit ten aanzien van de solidariteit. We krijgen immers voor het eerst minutieus inzicht in de verschillen tussen individuele verwachtingen en weten dus als deelnemer hoeveel ingelegde premie mogelijk bijdraagt aan het pensioen van een ander. Of andersom, hoeveel iemand een ander subsidieert.”

Steeds meer maatwerk

Kiveron constateert dat de verdergaande individualisering van het pensioenstelsel ook zichtbaar is in het nieuwe pensioenakkoord. Kiveron: “De eenheidsworst van vroeger heeft plaats gemaakt voor maatwerk. Mensen kunnen steeds meer zelf bepalen welke investeringskeuzes ze maken voor hun pensioenopbouw en welke risico’s ze daarbij willen nemen. Bijvoorbeeld op welke leeftijd ze met (deeltijd)pensioen willen gaan, of ze op pensioendatum een deel van hun pensioenvermogen in een keer willen ontvangen of dat ze tussentijds geld uit hun pensioenpot willen halen om een hypotheek af te lossen. Voor dergelijke keuzes geldt dat de voorspelbaarheid van de gevolgen door data en slimme algoritmes ook steeds beter wordt. Adviseurs zullen hun klanten steeds beter kunnen voorrekenen hoe hun keuzes zullen uitpakken. En waarschijnlijk zullen er ook steeds meer (en geavanceerdere) onlinetools daarvoor beschikbaar komen om het allemaal zelf in de gaten te kunnen houden. Er is echter een belangrijke keerzijde aan deze individualisering. Het stelsel wordt steeds complexer en met de nu ingeslagen weg van individualisering zal die complexiteit steeds verder toenemen.”

Complexiteit niet zonder gevaar

Deze complexiteit is volgens Kiveron echter niet zonder gevaar. Kiveron: “Professionals in de pensioensector moeten, ook als ze geavanceerde algoritmes gebruiken, weten wat ze aan het doen zijn en hoe de individuele adviezen aan de burger onder de motorkap tot stand komen. Minstens even belangrijk is dat de deelnemer zelf op dit punt enig begrip heeft. Er ligt dan ook een flinke uitdaging op tafel om adviezen die op data gebaseerd zijn op een eenvoudige manier uit te leggen. We mogen van een professional immers verwachten dat deze tijd en moeite investeert om de complexiteit te doorgronden en dat die daar ook de capaciteiten voor heeft. De gemiddelde deelnemer gaat dat niet doen. Op zijn minst een deel van de mensen kan en wil zich niet bezighouden met ingewikkelde financiële plaatjes voor de verre toekomst. Voor de pensioensector is dit een communicatieve uitdaging die niet te onderschatten is. Vooral omdat deelnemers nu schrikbarend weinig weten over hun pensioen. Het succes van het persoonlijk pensioen zal mede afhangen van de vraag of de sector in staat is de complexiteit op een laagdrempelige wijze te communiceren naar de deelnemers. En daarmee de betrouwbaarheid en ethische aspecten waarborgen. Alleen dan zal er vertrouwen ontstaan. En dat vertrouwen is essentieel voor elk pensioenstelsel.”