Schroders: Hoe schadelijk zijn recente renteverlagingen voor Europese banken?

October 24, 2019

De negatieve rentestanden raken de bankensector midscheeps. Justin Bisseker, analist Europese banken bij Schroders, legt uit waarom bepaalde banken harder geraakt worden dan andere.

Vorige maand heeft de Europese Centrale Bank (ECB) haar depositorente verder verlaagd tot -0,5% en heeft zij haar QE-programma, waarmee zij weer obligaties gaat opkopen, opnieuw opgestart. Door de trage economische groei en matige inflatie in de eurozone rekent de markt op nog meer renteverlagingen. De gedachte is dat een lage rente de economie stimuleert, omdat lenen goedkoper wordt. Het opkopen van obligaties moet beleggers richting risicovollere beleggingen dwingen. Maar de lage rente is slecht voor banken en drukt op de beurskoersen van bankaandelen. Waarderingen van banken liggen zo’n 20% onder het historische marktgemiddelde en zelfs 25% in absolute termen.

Waarom is een lage rente slecht voor banken?

1. Lage rente reflecteert een zwakke economie
Een lage rente wordt ingezet om de economie te stimuleren. Maar als de economie zwak is, dan is de kredietvraag ook laag. Dat betekent dat banken moeite hebben om hun omzet te laten groeien, de rente op kredieten die zij verstrekken moet dan omlaag. De winstmarges komen onder druk te staan.

2. Banken bezitten veel obligaties
Banken hebben doorgaans veel obligaties op hun balans staan. Deels innen zij daar rente op, deels managen zij daarmee hun liquiditeitsrisico. Door de lage obligatierente verkrijgen banken hier weinig inkomen uit.

3. Banken zijn gedwongen om te investeren in deposito’s
De groei van deposito’s is ondanks de lage rente tamelijk sterk. De onzekerheid zet klanten ertoe aan om meer cash aan te houden. De negatieve rente doorberekenen aan de klant is in veel landen taboe. De banken hebben weinig keus en moeten hun depositogelden beleggen in kortlopend schuldpapier, of stallen bij de ECB tegen een negatieve rente. De ECB probeert hier onderscheid in te maken.

Volgens Bisseker is de lage rente negatief voor de inkomsten van de banken. Maar de impact van de lage rente verschilt sterk, zowel van land tot land, als van bank tot bank. De maatregelen van de ECB raken met name de eurozone, maar tot de Europese bankensector behoren ook het VK, Zwitserland en Scandinavië.

Niet alle banken in de eurozone hebben last van lage rente
Banken met een beursnotering in de eurozone maken 50% van de hele Europese bankensector, gerekend naar marktkapitalisatie, uit. Toch komt slechts 30% van de marktkapitalisatie vanuit de eurozone. Een groot deel van de banken kent ook exposure naar andere markten buiten de eurozone zoals het Oostenrijkse Erste Bank en het Italiaanse UniCredit, die beide actief zijn in Oost-Europa, en de grote Spaanse banken hebben activiteiten in Latijns-Amerika. En in andere regio's, bijvoorbeeld in het VK zijn de rentetarieven positief. De centrale bank van Noorwegen verhoogde onlangs opnieuw de rente en de Noorse banken zullen de verhoging aan hun leners kunnen doorberekenen.

Kosten verlagen
Voor banken die lijden onder de druk van de lage rentetarieven, is het verlagen van de kosten een optie om te proberen de winstgevendheid te beschermen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Herstructurering van een bedrijf is kostbaar en veel banken hebben gewoonweg niet genoeg kapitaal om het te financieren. Bovendien kunnen de kosten voor het verminderen van het aantal werknemers in landen met sterke vakbonden onbetaalbaar zijn - dit geldt vooral voor landen in de eurozone, terwijl het schrappen van banen in Scandinavië en het Verenigd Koninkrijk gemakkelijker kan worden gerealiseerd.

Dit alles zorgt voor een zeer diverse sector en dus voor een enorme variatie in de impact van de lage rentetarieven en het vermogen van de banken om daarop in te spelen. Het is mogelijk dat de rentedruk afneemt - de marktverwachtingen voor de rente kunnen zeer snel veranderen en positief nieuws, zoals een handelsovereenkomst tussen de VS en China, kan de rente zien stijgen. Maar als de huidige situatie aanhoudt, lijkt het Bisseker duidelijk dat de banken die de afgelopen jaren op achterstand zijn gekomen, verder achterop raken en de winnaars aan de winnende hand blijven.

Kansen voor beleggers
Toch biedt juist die diversiteit mogelijkheden. Als de waarderingen op dit niveau blijven, zijn er beleggingskansen voor contraire beleggers die de marktvisie als te pessimistisch inschatten. Ondanks het recente beleid van de ECB, heeft de Europese bankensector zeer goed gepresteerd. In september rendeerde de sector 9,5%, tegen 3,8% voor de MSCI Europe index. De rentestanden zijn van groot belang voor de businessmodellen van banken, maar bij beleggen speelt meer een rol.